6 vragen over aankomen en afvallen

1. Wat kan ik tegen gewichtstoename als gevolg van de overgang doen?

Afvallen na de overgang gaat niet anders dan daarvoor. Het betekent minder eten en meer bewegen. Maar juist in de overgang is voorkomen beter dan genezen. Houd daarom in deze periode de weegschaal en je kledingmaat goed in de gaten en grijp meteen in als je dikker wordt. Waarom? Twee kilo afvallen is makkelijker dan tien kilo!

Als je iets bent aangekomen en een paar dagen streng voor jezelf bent (géén tussendoortjes of calorierijke maaltijden en drankjes), is dat minimale overgewicht zo verdwenen. En blijf of ga bewegen om calorieën te verbranden én om je spiermassa op peil te houden.

2. Waarom word ik steeds zwaarder, terwijl ik niets meer eet dan vroeger?

Voor vrouwen geldt het in nog sterkere mate, maar ook bij mannen neemt de spiermassa af als ze ouder worden. Die spierafbraak is de boosdoener. Spierweefsel is 'actief' weefsel dat veel calorieën verbruikt. Als de spiermassa afneemt, neemt ook de stofwisseling af en als je dan hetzelfde blijft eten als dat je gewend was, kom je aan. De remedie? Steeds een beetje minder gaan eten of de spiermassa op peil houden met spierverstevigende oefeningen. Meer spieren is niet alleen goed voor de stofwisseling, het geeft ook meer kracht en energie en het lichaam gaat er 'strakker' uitzien.

3. Hoeveel ik ook afval, na een tijdje zit ik weer op m'n oude gewicht of zelfs meer. Wat moet ik doen?

Je bent niet de enige, de meeste lijners zullen het jojo-effect wel eens hebben ervaren: een streng dieet volgen, afvallen en vervolgens weer langzaam maar zeker aankomen totdat je méér weegt dan toen je begon. Wie door een streng dieet in korte tijd veel afvalt, verlaagt de eigen stofwisseling. Het lichaam heeft dan blijvend minder calorieën nodig. Dat komt doordat je minder weegt (je hoeft minder gewicht mee te zeulen) én doordat je met een streng dieet vaak spierweefsel verliest. Eet je na je dieet wat je voorheen gewend was, dan zul je dus dikker worden dan je was.

Daarom: hoe meer een dieet afwijkt van wat je gewend bent te eten, hoe kleiner de kans op succes. Beter is een langzaam-aan-actie. Iets minder eten, zo'n 300 tot 500 kcal per dag minder, en tegelijk meer bewegen, is veel effectiever. Het is makkelijker vol te houden, je verliest geen spierweefsel en valt ongeveer 1 kilogram per maand af. Het effect is bovendien blijvend.

4. Mijn zwangerschapskilo's zijn nooit verdwenen. Hoe val ik 20 kilogram af?

Volg het langzaam-aan-dieet: iedere dag 500 kilocalorieën minder dan je nu gewend bent en iedere dag minstens een half uur bewegen. Ook moet je je afvragen of je jezelf geen onrealistisch doel stelt. Artsen en diëtisten gaan ervan uit dat een mens maximaal 5 tot 10 procent van het lichaamsgewicht kan kwijtraken. Als je 80 kilogram weegt, is dat dus 4 tot 8 kilo. Alles wat je méér afvalt (door blijvend gezond te eten) is gewoon mooi meegenomen.

5. Het lijkt wel of ieder onsje dat ik aankom op mijn buik gaat zitten. Hoe komt dat?

In de vruchtbare jaren van de vrouw wordt overtollig vet vooral rond de heupen opgeslagen als energievoorraad. Die energievoorraad is bedoeld voor de borstvoedingsperiode, en het heupvet kan dan ook alleen maar verminderen als je langdurig je baby de borst geeft. Bij mannen hoopt overtollig vet zich vooral op de buik op. Maar na de menopauze neemt de hoeveelheid vrouwelijke hormonen af en krijgen vrouwen een meer mannelijke vetverdeling. Vandaar dat in de overgang en na de menopauze vooral de buik wat ronder wordt.

6. Later op de avond krijg ik altijd een onstuitbare trek. Waardoor komt dat?

Als je vroeg op de avond je avondmaaltijd gebruikt, kan het makkelijk dat je een paar uur later weer hongerig bent. De remedie is dan: gewoon iets later eten. Die late trek kan ook een teken zijn van vermoeidheid; van snoepen of snacken kikker je dan weer even op. Ga slapen als je moe bent.

Als je gewend bent om ’s avonds alcohol te drinken, kan dit ook zorgen voor extra eetlust; niet meer doen dus. En soms is ’s avonds snacken en snoepen een kwestie van gewoonte. Doorbreek die dan. Krijg je trek? Poets je tanden of maak een avondwandeling. Grote kans dat de trek verdwijnt en dat je na een paar weken geen last meer hebt van die gewoonte. Ten slotte: breng jezelf niet in verleiding. Haal geen zoete en hartige hapjes in huis, dan kun je ze ook niet opeten.

Liesbeth van Rossum is internist en endocrinoloog en Mariette Boon is internist in opleiding en onderzoeker naar bruin vet. Samen schreven zij de bestseller 'Vet belangrijk'. Dit duo weet alles over lichaamsvet en hoe je dat kunt beïnvloeden. Wil je afvallen? Luister dan naar onderstaande podcast voordat je start met een dieet, want dan kun je veelgemaakte fouten voorkomen.