Online therapie: anoniem en laagdrempelig

We praten er niet graag over: psychische problemen. En dat terwijl we er met z’n allen steeds meer last van hebben. Eén op de vijf ouderen lijdt aan een vorm van depressie, één op de tien kampt met een angststoornis. Bijna een kwart van de miljoen Nederlanders met een alcoholprobleemis 55-plusser. Toch zoekt een groot deel van de mensen met psychische klachten geen hulp, vaak uit schaamte. Internettherapie kan een uitkomst bieden.[ITEMADVERTORIAL]

Kortdurende hulpprogramma's

Momenteel kun je via internet zo’n 120 verschillende psychologische therapieën volgen. Je hebt dan online contact met een therapeut die je informatie, huiswerkopdrachten en advies geeft. Meestal gaat het om kortdurende hulpprogramma’s (vijf tot acht sessies) voor veelvoorkomende klachten, zoals depressie, angst en overmatig alcoholgebruik.

De afgelopen vijf jaar is het aanbod razendsnel gegroeid. Er zijn tal van behandelingen bij gekomen. Bijvoorbeeld voor eetproblemen, traumaverwerking, burn-outs, drugs-, medicijn- en gokverslaving, maar ook voor pijn en vermoeidheid na kanker.

Nederland loopt voorop

"Nederland loopt hier internationaal voorop", vertelt prof. dr. Heleen Riper, gespecialiseerd in e-mental health aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. "Bijna iedereen heeft een internetaansluiting. Bovendien heerst hier een cultuur van 'ik los het zelf wel op'. Dat maakt ons land tot een perfecte kweekvijver voor internettherapie."

Kans op succes

De verschillende onlinetherapieën worden aangeboden door GGZ-instellingen of door geheel nieuwe organisaties, die speciaal hiervoor in het leven zijn geroepen. Alle erkende internetbehandelingen worden inmiddels vergoed uit de basisverzekering; maximaal vijf sessies per jaar; hetzelfde aantal als voor persoonlijke therapie (februari 2012 - red).

Vast stramien

"Vooral mensen met lichte of matige psychische klachten kunnen vaak prima via internet worden geholpen”, vervolgt Riper. "Een onlinebehandeling werkt volgens een vast stramien. Elke stap is duidelijk omschreven, dus als cliënt weet je precies wat je kunt verwachten. Tijdens en na de behandeling heb je bovendien je complete dossier tot je beschikking, zodat je kunt teruglezen wat er is besproken."

Gemiddelde leeftijd

Je zou denken dat internettherapie typisch iets voor jongeren is, maar niets is minder waar. De gemiddelde leeftijd van de gebruikers is 42, en ook 50-plussers weten de behandelingen goed te vinden. Onder 65-plussers ligt de deelname (nog) wel een stuk lager. Als het om het resultaat gaat, doen leeftijd, maar ook sekse of opleiding overigens niet ter zake. Zolang je maar goed Nederlands spreekt, heeft iedereen evenveel kans op succes.

Wetenschappelijke onderzoeken

De afgelopen jaren zijn er in Nederland zeker 25 wetenschappelijke onderzoeken gedaan naar de doeltreffendheid van internettherapie. En wat blijkt? Een onlinebehandeling werkt net zo goed als of soms zelfs beter dan een vergelijkbare persoonlijke therapie. Dat komt waarschijnlijk doordat er via internet met vaste modules wordt gewerkt, die uitgebreid zijn getest. De tevredenheid met de behandelaars is ook hoog; een ruime 8 krijgen zij gemiddeld van de gebruikers.

Laagdrempelig

Op dit moment maken jaarlijks naar schatting 100.000 Nederlanders gebruik van internettherapie. Dat zijn veelal mensen die om verschillende redenen niet gauw naar een psycholoog zouden stappen. Een onlinebehandeling is laagdrempelig, wat vooral een voordeel is bij klachten die in de taboesfeer verkeren, zoals paniek of verslaving.

Verder kun je de sessies volgen wanneer het jou uitkomt. Je bent geen tijd en geld kwijt aan reizen. En niemand hoeft ervan te weten. Bovendien vinden veel mensen het makkelijker om moeilijke gedachten en gevoelens aan het beeldscherm toe te vertrouwen, dan ze naar een therapeut uit te spreken. En, niet onbelangrijk, voor een behandeling via internet zijn bijna nooit wachtlijsten.

Verwijsbrief

De voordelen van onlinetherapie zijn legio. Toch vindt nog maar 5 procent van alle geestelijke gezondheidszorg via internet plaats. Heleen Riper: "90 procent van de cliënten komt via een zoekprogramma op internet of een tip van een ander bij een digitale behandeling terecht. Huisartsen en psychologen wijzen patiënten nog maar nauwelijks op de internetbehandelingen. Ze weten niet wat er allemaal mogelijk is of hebben er onvoldoende vertrouwen in."

Iets anders is dat je, om de behandeling vergoed te krijgen, wel een verwijsbrief van je huisarts of bedrijfsarts nodig hebt. Daarvoor moet je dus toch de stap naar een hulpverlener zetten. Wil je dat niet, dan betekent dat: zelf betalen. Verder kan niet elke psychische klacht via internet worden verholpen. Zeker bij zware of complexe problemen is méér nodig.

Extra zelfvertrouwen

En dan is er natuurlijk nog de persoonlijke voorkeur van de patiënt. Ook al heeft een groot deel van de ouderen tegenwoordig een internetaansluiting, niet iedereen vindt het prettig om huiswerkopdrachten op de computer te maken. Uit onderzoek blijkt dat de meeste gebruikers van onlinebehandelingen het persoonlijke contact niet missen, maar erg sociaal
is het niet.

Tot slot: de motivatie. Een therapiesessie op internet is makkelijker uit te stellen dan een bezoek aan een zorgverlener. Daar staat dan weer wel tegenover dat je de regie bij onlinetherapie zelf in handen houdt. Dat maakt patiënten zelfstandig en geeft ze extra zelfvertrouwen.

Ondanks de eventuele nadelen, denkt Heleen Riper dat binnen vijf jaar de helft van alle therapie in ieder geval deels online gaat. "Soms zul je helemaal geen behandelaar te zien krijgen, in andere gevallen zullen persoonlijke gesprekken worden gecombineerd met contact en opdrachten via internet."