Wetenschappelijk, maar gekaapt
Het alkalisch dieet is in zekere zin een buitenbeentje. In principe gaat het namelijk niet om de zoveelste toverformule om gewicht kwijt te raken, maar eigenaardig genoeg duikt het vooral in die zin de laatste tijd juist wel veelvuldig op op websites die beweren informatie te geven over afvallen. Hoe zit het nu eigenlijk?
Om het maar helder te stellen: de basis van het alkalisch dieet is al heel oud en is veelvuldig bestudeerd door fysiologen, biologen en medici. Het is ook onlangs gekaapt door de natuurgenezer Robert Young, op websites vaak 'Dr.' genoemd hoewel zijn academische titels afkomstig zijn van schriftelijke cursussen van een niet-erkende onderwijsinstelling. Young heeft er een aantal boeken op gebaseerd waarin hij onder meer stelt dat de principes achter het alkalisch dieet kunnen helpen gewicht te verliezen.
Basis
De basis van het alkalisch dieet is dat het organisme anders reageert op voedsel met verschillende zuurtegraden. Het gaat daarbij dan niet om zuur in de zin van azijn of citroen, maar om de zogenaamde pH-waarde, die aangeeft wat de activiteit van waterstofionen is in een waterige oplossing. Hoe lager de waarde, hoe zuurder de oplossing. Een waarde van 7 is neutraal, van 0-6 zuur, van 8-14 basisch of alkalisch.
De eerste studies naar de uitwerking van de zuurtegraad van voedsel op het organisme werden al halverwege de 19e eeuw gevoerd door de Franse fysioloog Claude Bernard. Opmerkelijk is dat hij zijn eerste experimenten (op konijnen) al deed vóór het begrip pH-waarde zelfs maar bestond. Dat werd namelijk pas gedefinieerd in 1909.
Na Claude Bernard hebben diverse fysiologen, biologen en medici onderzoek gedaan naar de invloed van de pH-waarde op het organisme. De studie spitst zich toe op het voorkomen van nierstenen en urineweginfecties, waartoe de pH-waarde van de urine wordt gemeten.
Osteoporose
Meer recentelijk werd de theorie geformuleerd dat voeding met een lage pH-waarde (dus zuur) ertoe zou kunnen leiden dat het lichaam de zuurtegraad zou proberen te herstellen door beenderweefsel af te breken, hetgeen zou leiden tot osteoporose. Voeding met een hoge pH-waarde zou bijgevolg kunnen helpen osteoporose te voorkomen. De jongste onderzoeken hebben echter geen bevestiging gevonden voor deze theorie.
Rugpijn
Hoewel later ook nog gesuggereerd is dat de pH-waarde van de voeding van invloed zou kunnen zijn op spieratrofie, metabolisme van groeihormonen of rugpijn, heeft de medische wetenschap tot op de dag van vandaag geen bewijs dat een alkalisch dieet op enige wijze een positief effect zou hebben op de gezondheid.
Robert Young
Robert Young, aanvankelijk een mormoons missionaris, raakte op zeker moment gefascineerd door het alkalisch dieet. Hij schreef er niet alleen een viertal boeken over onder de verzameltitel 'The pH Miracle' (waarvan hij er naar eigen zeggen ruim een miljoen verkocht heeft en die vertaald zouden zijn in 21 talen), maar legde zich ook toe op het verbouwen van 'alkalische' groenten en fruit op zijn ranch in Valley Center in Californië en op het organiseren van 'gezondheidsretraites'. Hij geeft ook les in een aantal natuurgeneeswijzen, die overigens geen van alle door de reguliere medische wetenschap worden erkend.
Young stelt dat een alkalisch dieet helpt tegen overgewicht, oedeem, te hoge cholesterolspiegels en nierstenen en dat het tumoren helpt bestrijden. Geen van deze beweringen kon wetenschappelijk worden bewezen.
In augustus 2012 noemde de Academy of Nutrition and Dietetics in een bespreking van Youngs nieuwste boek 'The pH Miracle for Weight Loss' het alkalisch dieet "geen gezonde manier om gewicht te verliezen". Bovendien kan het strikt volgen van een alkalisch dieet leiden tot tekorten aan bepaalde micronutriënten.
De effectiviteit van een dieet is van veel factoren afhankelijk. Snel veel gewicht verliezen is nooit verstandig, vermijd daarom de zogenaamde crashdiëten. Wie weer vervalt in zijn of haar oude voedingspatroon, krijgt de verloren kilo's er snel weer bij. Mensen met ernstig overgewicht (bmi > 30) kunnen beter een diëtist raadplegen voor een dieet op maat, dan zelfstandig een dieet volgen.
