Nierschade: wie loopt extra risico?

Diabetes, hoge bloeddruk, overgewicht

Getty Images

Ongeveer 1,7 miljoen mensen heeft chronische nierschade. Bij de helft hiervan is dit nog niet ontdekt. Dit kan ernstig zijn, want wanneer de nieren minder goed werken, kunnen afvalstoffen zich ophopen. En dat is weer slecht voor andere organen. Sommige mensen lopen extra risico op nierschade. Wie behoren tot die risicogroep?

Nierschade is aan te tonen door middel van spoortjes eiwit in de urine. Ook kan nierschade zich uiten in een verminderde nierfunctie, dan werken de nieren al wat slechter  Ruim 1,7 miljoen Nederlanders (10 procent van de bevolking)  heeft er last van, ook al merken ze er nog niets van. In veel gevallen blijft de nierschade aan het begin namelijk nog onopgemerkt. Klachten ontstaan vaak pas als de nierfunctie nog maar 30 procent is. 4 procent van de Nederlandse bevolking - zo'n 680.000 mensen - hebben chronische nierschade zonder dat te weten. Lichte nierschade is niet direct een groot gevaar voor de gezondheid, maar het is belangrijk de verborgen nierschade tijdig op te sporen. Dan kun je maatregelen nemen om verdere problemen zoveel mogelijk te voorkomen.

Bij ruim 50.000 Nederlanders is sprake van ernstige nierschade met serieuze gevolgen. Essentiële processen raken dan verstoord in het lichaam, ook andere klachten kunnen ontstaan zoals hart- en vaatproblemen. Maar liefst 170.000 Nederlanders hebben een verhoogd risico op nierfalen en overlijden ten gevolge van hart-en vaatziekten.

Afvalstoffen

Wanneer onze nieren minder goed werken, hopen afvalstoffen zich op. Dat is slecht voor hart– en bloedvaten. We merken pas dat onze nieren hun zuiverende functie niet goed meer vervullen als er nog maar 30 procent (of minder) van de nierfunctie over is. Dan pas komen er klachten. Bij verdere achteruitgang naar zo'n 10 procent nierfunctie dreigt nierdialyse of zelfs niertransplantatie.

Sommige mensen lopen meer risico op nierschade dan anderen. Mensen met diabetes of een hoge bloeddruk bijvoorbeeld. Ook overgewicht, te zout eten en ouderdom vergroten de kans op nierschade.

Diabetes

Mensen met diabetes hebben meer kans om nierschade te ontwikkelen dan mensen zonder diabetes. Een kwart van de mensen  met diabetes heeft ook nierschade. Daarom wordt bij diabetes regelmatig de nierfunctie gecontroleerd door middel van bloed- en urineonderzoek.

Diabetes type 2 (vroeger ook wel 'ouderdomsdiabetes' genoemd) wordt vaak pas ontdekt als het al enige tijd bestaat. Het komt steeds vaker voor, ook bij jonge mensen. Soms is er al geringe nierschade aanwezig. Omdat overgewicht een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van deze vorm van diabetes, kan door afvallen de diabetes weer verminderen, of zelfs geheel verdwijnen. Daarmee wordt ook de kans op nierschade kleiner. Is er eenmaal nierschade, dan herstellen de nieren zich meestal niet meer.

Hoge bloeddruk

Ook hoge bloeddruk en nierschade hebben veel met elkaar te maken. Ongeveer 1 op de 5 patiënten met een hoge bloeddruk heeft namelijk chronische nierschade. In Nederland heeft naar schatting een half miljoen mensen tussen 20 en 65 jaar een hoge bloeddruk. Een aantal dat snel groeit naarmate de leeftijd stijgt: ruim tweevijfde van de 50-plussers heeft te kampen met hoge bloeddruk.

Zeeflichaampjes

We hebben twee nieren. In elke nier zit een half tot een miljoen zeeflichaampjes. Zo’n zeeflichaampje is een kluwen van fijne bloedvaten. Daar wordt het bloed gefilterd voor zuivering. Bij hoge bloeddruk krijgen die zeeflichaampjes minder bloed.  Daardoor stoppen ze geleidelijk aan – maar blijvend – met zuiveren en gaat de nierfunctie onherstelbaar achteruit.

Controle

1 op de 5 van de mensen met hoge bloeddruk heeft blijvende (chronische) nierschade. Wanneer je last hebt van een hoge bloeddruk, is het dus belangrijk dat om jaarlijks je nieren te laten controleren. Want als je er tijdig bij bent, is nierschade vaak te beperken. Die controle kan gewoon bij de huisarts. Hij of zij  kijkt naar de hoeveelheid eiwit in jouw urine en doet bloedonderzoek om de nierfunctie te bepalen. Mocht er sprake zijn van chronische nierschade, dan kan de arts besluiten (andere) bloeddrukverlagende medicijnen voor te schrijven.

Auteur