Zijn visvervangers een goed alternatief voor vis?

Het Voedingscentrum adviseert om wekelijks ten minste een keer vis te eten, het liefste vette vis als zalm of haring. Vis zit boordevol nuttige stoffen voor je lichaam zoals vitaminen, mineralen en de visvetzuren eicosapenteenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). Er is wetenschappelijk bewijs dat juist die visvetzuren de kans op een beroerte en op hart- en vaatziektes verkleinen.

Maar wat als je geen vis lust, of geen vis wil eten? Zijn visvervangers dan een goed alternatief? De Consumentenbond deed in februari 2024 onderzoek naar visvervangers en kwam tot de conclusie dat slechts 3 van de 22 onderzochte producten dezelfde unieke visvetzuren als echte vis bevatten. Meestal ontbreken deze visvetzuren, en in een groot deel van de producten zit bijna geen eiwit. Bovendien bevat de meeste vis volop vitamine B12 en de mineralen jodium, fosfor en seleen. Vette vis is bovendien rijk aan vitamine D en bevat vitamine A. Ook bevat vis ijzer. De vraag is of de visvervangers deze vitamines ook bevatten. Ze zullen op basis van hun samenstelling van nature geen vitamine A, D, vitamine B12 en weinig jodium en seleen bevatten.

Waar zijn visvervangers van gemaakt?

De samenstelling van de meeste visvervangers lijkt op die van een kant-en-klare vleesvervanger. De producten zijn vaak gemaakt van soja of tarwe-eiwit of bevatten vooral (witte) rijst. Soms zijn ze verrijkt met ijzer en vitamine B12, net als sommige vleesvervangers, maar er zijn ook visvervangers waar bijna geen ijzer, B12 en eiwit in zit.

Lees ook: zo herken je een tekort aan vitamine B12

Let op het etiket van visvervangers

Hoe onderscheid je in de supermarkt nu de betere visvervangers van de mindere varianten? Dat is een kwestie van het etiket secuur lezen. Dat zegt niets over de smaak van het product natuurlijk, maar geeft wel een indicatie of je een goede vervanger te pakken hebt. Zo zou er in ieder geval algen(olie) op de ingrediëntendeclaratie moeten staan. In algen(olie) zitten gezonde visvetzuren en het mineraal jodium, net als in echte vis en dat maakt visvervangers met dit ingrediënt qua voedingswaarde de beste vervangers. Zit er geen algen(olie) in een visvervanger? Dan zou er tenminste een ander omega-3-vetzuur in moeten zitten: alfalinoleenzuur (ALA). Daaruit kan je lichaam zelf kleine hoeveelheden van de visvetzuren (EPA/DHA) aanmaken. Als op het etiket van een visvervanger geen algen(olie) of ALA staat, dan is het sowieso geen goed alternatief voor vis.

Visvervangers zijn ultrabewerkte producten

Het gaat bovendien niet alleen om de goede stoffen die in zo'n visvervanger zitten of eraan zijn toegevoegd. Over het algemeen hebben deze producten een ongunstige voedingswaarde. Zo zijn veel visvervangers erg energierijk, hebben ze een (zeer) laag eiwitgehalte en krijg je er veel zout mee binnen.  Visvervangers zijn ultrabewerkte producten, knutselvis eigenlijk. Ze zijn gemaakt met additieven, zoals zout, suiker, vetten, gehydrolyseerd eiwit, gemodificeerd zetmeel en E-nummers. Onderzoek van de Consumentenbond toont aan dat visvervangers gemiddeld uit maar liefst 17 ingrediënten bestaan, met uitlopers naar 30 ingrediënten.

Lees ook: voedingswetenschapper Ellen Kampman over sterk bewerkt voedsel 

De conclusie

Vanuit de wetenschap is nog niet precies duidelijk waarom vis zo gezond is. Misschien zitten er meer stoffen dan EPA en DHA in vis die je beschermen tegen hart- en vaatziektes. Het een-op-een vervangen door een visvervanger kan dus eigenlijk niet. Wil je toch een vervanger eten, zorg dan dat je een visvervanger koopt die in ieder geval algen(olie) bevat. Je kan de vetzuren EPA en DHA ook binnenkrijgen door visolie- of algenoliecapsules te slikken. Of zorg dat je in ieder geval voldoende ALA binnenkrijgt. Het advies is dagelijks zo’n twee gram voor vrouwen en drie gram voor mannen. ALA zit in lijnzaad(olie), maar ook in walnoten en groene bladgroenten.

Heb jij ook een goede vraag? Stuur ons een mail.