Rechtszaak over morfine-achtige pijnstillers
In Amerika is onlangs een grote rechtszaak aangespannen tegen fabrikanten van zware morfine-achtige pijnstillers zoals oxycodon. Gebruik je ook zo’n pijnstiller? Zes vragen over deze kwestie.
1. Wat is er aan de hand?
Het megaproces tegen de industrie van zware pijnstillers, zoals oxycodon, fentanyl en morfine, in de Verenigde Staten is begonnen. De aanklacht luidt: deze middelen zijn te makkelijk voorgeschreven en uitgedeeld zonder waarschuwingen voor de verslavende werking, waardoor miljoenen Amerikanen verslaafd zijn geraakt. Naar schatting zijn in de afgelopen 20 jaar een half miljoen Amerikanen overleden door de verslaving aan de zware pijnstillers. Er zijn al veel rechtszaken geweest, maar dit is een hele grote rechtszaak tegen de fabrikanten en de distributeurs.
2. Worden die pijnstillers ook in Nederland veel gebruikt?
Ja. In Nederland gebruikten 1 miljoen mensen in 2020 een zware opiate pijnstiller, volgens de stichting farmaceutische kengetallen. In 2008 was dat nog 10 keer zo weinig. Van de miljoen gebruikers gebruikt meer dan de helft een extra sterke variant. Het aantal gebruikers van de zwaarste pijnstillers nam afgelopen jaar af, na een jarenlange toename. Maar dat kan ook komen doordat er minder knie- en heupoperaties waren door de corona-uitbraak.
3. Hoe erg is dat?
Met name huisarts Jos van Bemmel uit Amersfoort heeft hierover jaren geleden al aan de bel getrokken in de vakbladen en later ook voor het grote publiek, zoals in Plus Magazine. ‘Een paar jaar geleden werden oxycodon en aanverwante pijnstillers alleen gegeven bij kanker. Tegenwoordig krijg je ze al bij een ingezakte rugwervel, een hernia of gekneusde ribben’, zei huisarts Van Bemmel in het interview in Plus Magazine (december 2018). Zijn boodschap: artsen hebben deze zware medicijnen te vaak voorgeschreven, ook bij lichtere klachten.
4. Om welke pijnstillers gaat het?
Het gaat om centraal werkende pijnstillers, van het opiaten-type. Voorbeelden zijn: oxycodon (Oxycontin, Oxynorm), tramadol, morfine, buprenorfine en fentanyl, maar er zijn er meer. Je hebt ze in pillen, maar ook in andere vormen zoals pleisters of neusspray. Oxycodon staat bij de rechtszaken het meest in de spotlight, omdat het het meest wordt gebruikt en omdat hier veel reclame voor is gemaakt, zonder te waarschuwen voor de verslavende werking.
5. Ik slik deze pijnstiller ook – wat zijn de gevaren?
De belangrijkste nadelen: je kunt er verward door raken, ernstige verstopping van krijgen (tot darmafsluiting aan toe) en verslaafd aan raken. Volgens huisarts Van Bemmel kun je ze beter niet langer dan twee weken gebruiken. Bij hogere doses neemt het risico toe. Lees hier over de andere bijwerkingen.
6. Welke alternatieven zijn er?
De zware pijnstillers zijn echt bedoeld voor ernstige pijn na bijvoorbeeld een operatie of bij kanker. Krijg je ze voorgeschreven bij andere pijn, zoals rugpijn, kiespijn of bij een gekneusde rib, bespreek dan altijd met de arts of een minder zware pijnstiller mogelijk is. Denk aan paracetamol, of als dat onvoldoende werkt, naproxen, ibuprofen of diclofenac. Die laatste middelen hebben weer andere bijwerkingen, zoals maagklachten, nierschade en hart- en vaatziekten.
