Voor iedereen een eigen pil

Stel dat je je ziek voelt. Er komt een tijd dat je dan door een scanner loopt en de diagnose op een briefje krijgt. Dan neem je de medicijnen in die helemaal speciaal voor jou persoonlijk zijn ontwikkeld, en je wordt weer beter. Het klinkt te mooi om waar te zijn. En inderdaad duurt het heel lang voor het zover is.

Medicijnen op maat

Toch zal er ook de komende jaren al heel wat veranderen op het gebied van medicijnen. De geneeskunde staat momenteel op een keerpunt, zeggen deskundigen. Er komt genezing in zicht voor ziekten die tot nu toe ongeneeslijk leken. Voor het eerst in de geschiedenis.

Wetenschappers ontdekken namelijk aan de lopende band meer over de functie van genen en het verband met ziekten. Zoals diabetes en kanker. Daardoor kunnen farmaceutische bedrijven veel gerichter medicijnen ontwikkelen.

Momenteel slaan lang niet alle medicijnen bij iedereen aan. Soms ga je je door alle bijwerkingen slechter voelen in plaats van beter. In de toekomst hoeft dat niet meer. Een arts schrijft dan pas een recept voor als hij zeker weet dat je er wat aan hebt. Daarvoor worden speciale tests ontwikkeld. Nu gebeurt dat af en toe ook al. Zoals bij sommige vormen van kanker.

Het kán nog veel verder gaan. Wetenschappers kunnen voor jou een persoonlijk medicijn ontwikkelen. Dan zien ze in je genen wat er aan de hand is en knutselen in het laboratorium een antistof in elkaar. Maar er zitten veel haken en ogen aan dit idee. De kosten voor een individueel geneesmiddel zijn niet te overzien: denk aan minstens een miljoen euro per patiënt. Omdat het middel zo persoonlijk is, hebben (dier)proeven bovendien geen zin. Je weet van tevoren dus niet of het medicijn wel veilig is. Kortom: het kán met de toekomstige technieken, maar waarschijnlijk zal het zo'n vaart niet lopen.

Geen pillen meer

Tot nu toe krijg je als patiënt vooral chemische medicijnen voorgeschreven. Maar de toekomst ligt bij biotechnologische medicijnen. Deze werken beter, zijn veiliger en hebben minder bijwerkingen. Ze worden gewonnen via genetisch gemanipuleerde bacteriën, planten of dierlijk materiaal.

Ze hebben wel een nadeel: je kunt ze niet via een pilletje innemen. Ze worden namelijk afgebroken in je maag en darmen. Concreet betekent dit dat er steeds meer medicijnen zullen komen die je moet toedienen via een naald of pompje. Of die je moet inhaleren via de neus of mond. Zo bestaat er nu al insuline die je als diabetespatiënt gewoon inhaleert. Voor andere geneesmiddelen kun je straks een pleister gebruiken.

Sensoren in je lichaam

Via moderne technologie wordt het ook mogelijk om medicijnen steeds gerichter naar een plek in het lichaam te sturen. Ze laten de werkzame stof pas los als ze op de juiste plaats aangekomen zijn. En er is meer in ontwikkeling. Zo werken biotechnologen aan sensoren die je in of op het lichaam draagt. Die sensoren meten wanneer er iets misloopt in je lijf en dienen dan medicijnen toe. Een goed voorbeeld is de sensor die automatisch de hoeveelheid suiker meet in het bloed van een diabetespatiënt en insuline afgeeft als dat nodig is. Zo wordt de sensor een soort mini-orgaan: hij gaat compleet in het lichaam op en werkt er mee samen.

Preventieve medicijnen

Het zou natuurlijk nog mooier zijn als je kunt voorkomen dat je ziek wordt. Ook daar wordt hard aan gewerkt. Door onderzoek naar erfelijke (genetische) aandoeningen bijvoorbeeld. En door het ontwikkelen van vaccins tegen ziekten zoals hiv: aids moet over niet al te lange tijd uitgeroeid kunnen worden.

Daarnaast is het heel waarschijnlijk dat we straks massaal preventief medicijnen slikken. Zoals een kuurtje griepremmers als je in een omgeving komt waar griep heerst. Of pillen tegen hart- en vaatziekten, waarin onder andere aspirine en cholesterolverlagers zitten. Zulke pillen haal je dan gewoon bij de supermarkt.

Genezing in plaats van symptoombestrijding

Alles bij elkaar zal er de komende tien à vijftien jaar heel wat veranderen. Je wacht straks niet meer tot je klachten krijgt, maar hoort van je arts voor welke ziekten je aanleg hebt en begint dan medicijnen te slikken. Voor een aantal ongeneeslijke ziekten komt genezing een stuk dichterbij, door nieuwe medicijnen en andere moderne behandelingen. Om het voorbeeld diabetes er nog maar eens bij te halen: artsen studeren druk op het transplanteren van lichaamscellen die insuline produceren om zo de patiënt te genezen. Dan hoeft hij nooit meer insuline te spuiten en worden ook sensoren in het lichaam overbodig.

Wonderpil

Maar als er straks zo ontzettend veel mogelijk is met de moderne technieken, als wetenschappers de mens genetisch kunnen ontrafelen, zal er dan niet een wonderpil komen die we tegen alle ziekten ineens kunnen innemen? Dat zou pas echt handig zijn! Eigenlijk zijn de deskundigen het over dit antwoord wel eens: nee, die wonderpil komt er niet. Het menselijk lichaam is daar te ingewikkeld voor. Ieder mens is anders. En ieder mens heeft dus andere medicijnen nodig. Medicijnen op maat, die hebben de toekomst.