Wat is parkinsonisme?

Parkinsonismen is een verzamelterm voor aandoeningen die lijken op de ziekte van Parkinson. Voor een deel hebben ze dezelfde symptomen: beven, stijfheid en moeite met bewegen. Het verschil is dat andere hersengebieden aangetast worden.

Hersenweefsel

De diagnose 'ziekte van Parkinson' is moeilijk met zekerheid te stellen. Dit kan namelijk alleen door hersenweefsel microscopisch te onderzoeken, en dat kan pas nadat iemand is overleden. De arts of neuroloog moet dus afgaan op de klachten waarmee iemand bij hem of haar komt. De symptomen van Parkinson komen echter overeen met die van een aantal andere aandoeningen.

Parkinsonisme herkennen

Wanneer iemand de ziekte van Parkinson heeft, worden de ziekteverschijnselen minder door medicijnen die het dopaminetekort aanpakken.  Bij een derde tot een kwart van de mensen met de diagnose 'de ziekte van Parkinson' is dit niet het geval. Dit is een van de belangrijkste aanwijzingen dat er dan sprake is van een parkinsonisme. We onderscheiden hierin twee soorten: parkinsonismen als gevolg van medicijngebruik en parkinsonverschijnselen bij andere ziekten, met name Multi-Systeem Atrofie (MSA) en Progressieve Supranucleaire Paralyse (PSP).

Medicijngebruik

Parkinsonisme als gevolg van medicijngebruik kan optreden als iemand medicijnen gebruikt die de werking van dopamine tegengaan. Hierdoor ontstaat een tekort aan dopamine en dat kan leiden tot spierstijfheid en bewegingstraagheid. Ook bepaalde medicijnen tegen duizeligheid kunnen parkinsonisme veroorzaken.

Multi Systeem Atrofie

Een van de ziektes met parkinsonverschijnselen is Multi Systeem Atrofie, oftewel MSA. MSA is een verzamelterm voor ziekten waarbij meerdere delen van de hersenen vroegtijdig verouderen en afsterven (atrofie). De verschijnselen verschillen van persoon tot persoon. Wel treedt er altijd een combinatie op van parkinsonisme, stoornissen in de kleine hersenen en stoornissen in het autonome zenuwstelsel. Abnormale oogbewegingen, spraakstoornissen, maar ook slaapstoornissen behoren tot de symptomen. MSA is gelukkig vrij zeldzaam. In Nederland hebben naar schatting 1500 tot 2000 mensen de aandoening. Het komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen voor en begint meestal na het 50e jaar. MSA is niet erfelijk.

Progressieve Supranucleaire Paralyse

Een andere vorm van parkinsonisme is Progressieve Supranucleaire Paralyse, oftewel PSP. PSP werd in 1964 voor het eerst beschreven door Steele, Richardson en Olzewski. Daarom wordt de ziekte soms ook met hun namen aangeduid.

PSP is – zoals de naam al aangeeft – een progressieve ziekte; hij wordt dus steeds erger. Bij deze ziekte treden er verlammingen op in het hersengedeelte dat de oogbewegingen regelt (supranucleair).

Symptomen

Symptomen zijn onder andere slikproblemen, stijfheid, onzeker lopen en abnormale oogbewegingen. PSP begint meestal na het veertigste levensjaar en komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Jaarlijks krijgt 1 op de 1000 mensen PSP. De ziekteverschijnselen van PSP komen in beide lichaamshelften voor. Daarmee verschilt PSP van de ziekte van Parkinson, waarbij de lichaamshelften in verschillende mate aangedaan raken.