11 veelgestelde vragen over parkinson

1. Wat is de ziekte van Parkinson?

De ziekte van Parkinson is een progressieve hersenaandoening waarbij een kleine groep cellen in de hersenen afsterft. Deze cellen maken de chemische stof dopamine aan. Deze stof heeft een zogenaamde boodschapperfunctie en is noodzakelijk voor het controleren van lichaamsbewegingen. Te weinig dopamine heeft nare ziekteverschijnselen als gevolg. Zoals trillen, moeilijk praten en stijve armen en benen. Waarom deze cellen bij de ziekte van Parkinson afsterven, is nog niet bekend.

2. Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose 'ziekte van Parkinson' is moeilijk met zekerheid te stellen. Dit kan namelijk alleen door hersenweefsel microscopisch te onderzoeken, en dat kan pas nadat iemand is overleden. De diagnose parkinson wordt daarom gesteld aan de hand van de symptomen van de patiënt en uitgebreid lichamelijk onderzoek.

• Lees ook: Steeds meer mensen krijgen parkinson: hoe komt dat?

3. Wat zijn de symptomen van parkinson?

Beginnende symptomen zijn nauwelijks te herkennen. Vaak worden deze pas na jaren duidelijk merkbaar. Denk dan aan:

• vermoeidheid
• trillerigheid
• depressiviteit
• zwakke stem
• verkrampt handschrift
• vlakke gelaatsuitdrukking
• arm of been niet meer kunnen bewegen

De belangrijkste aanwijzingen zijn:

• stijve armen, benen of nek
• onopzettelijk trillen van ledematen in rusthouding
• langzaam in beweging komen
• slechte lichaamshouding en een verstoord evenwichtsgevoel

Andere tekenen die op parkinson kunnen wijzen:

• seniliteit
• spraakstoornissen
• emotionele instabiliteit
• geheugenverlies
• slapeloosheid
• vertraagd denkvermogen
• problemen met kauwen en slikken
• huidproblemen
• obstipatie
• lage bloeddruk

4. Welke klachten treden bij de ziekte van Parkinson het eerst op?

Bij 70 procent van de patiënten is beven het eerste verschijnsel van de ziekte. In de beginfase doen de klachten zich bij 50 procent van de mensen slechts voor in één lichaamshelft. Verder begint het trillen vaak in één ledemaat. bijvoorbeeld in de linker- of rechterarm of in een van beide benen.

De ziekte van Parkinson kan ook met atypische klachten beginnen, al is dat wel een uitzondering. Dergelijke atypische klachten zijn: vallen, somberheid en moeheid. Over het algemeen gaan deze klachten gepaard met beven, stijfheid en traagheid.

5. Wie krijgt de ziekte van Parkinson?

Vooral mannen en vrouwen boven de vijftig jaar. Ongeveer 1 procent van de 55-plussers krijgt ermee te maken. Maar ook steeds meer dertigers en veertigers krijgen het. Ruim 55.000 Nederlanders hebben de ziekte van Parkinson.

6. Is behandeling van parkinson mogelijk?

Parkinson is nog niet te genezen. De behandeling richt zich daarom vooral op het verminderen van de symptomen en het verlichten van de klachten. Essentieel in de behandeling is een combinatie van medicijnen, voldoende beweging en gezonde voeding.

7. Is de ziekte van Parkinson erfelijk?

De ziekte van Parkinson is niet erfelijk, maar er kan wel een aanleg voor het krijgen van de ziekte in de familie bestaan. Zo is er bij een Italiaanse familie een gen gevonden dat verantwoordelijk lijkt te zijn voor de vorm van Parkinson in die specifieke familie. Verder onderzoek is echter noodzakelijk.

8. Is de ziekte van Parkinson dodelijk?

Nee, Parkinson is geen dodelijke ziekte. De levensverwachting voor parkinsonpatiënten is door de huidige behandelingsmethoden en  - onder andere - dopaminetherapie vrijwel even groot als die van mensen zonder de ziekte. Bij patiënten in een vergevorderd stadium van de ziekte kunnen er wel fatale complicaties optreden. De conditie is dan vaak al slecht door de ziekte, waardoor bijvoorbeeld een longontsteking, nierinsufficiëntie of een infectieziekte fataal kan zijn.

9. Is parkinsonisme een ander woord voor de ziekte van Parkinson?

Nee, parkinsonisme is een verzamelnaam van allerlei aandoeningen die op de ziekte van Parkinson lijken. Wanneer iemand de ziekte van Parkinson heeft, worden de ziekteverschijnselen minder door medicijnen die het dopaminetekort aanpakken. Bij een derde tot een kwart van de mensen is dit niet het geval. Dit is een van de belangrijkste aanwijzingen dat er dan sprake is van een parkinsonisme. We onderscheiden hierin twee soorten: parkinsonisme als gevolg van medicijngebruik en parkinsonverschijnselen bij andere ziekten, zoals Multi-Systeem Atrofie (MSA) en Progressieve Supranucleaire Paralyse (PSP).

10. Wat houdt het verschijnsel on/off in?

On/off is een meer of minder snelle wisseling van een toestand waarin iemand met de ziekte van Parkinson onnodige bewegingen maakt naar een toestand waarin hij stijf, vermoeid en traag is. In de periode dat de patiënt stijf is, kan hij tevens last hebben van andere parkinsonverschijnselen. Soms ligt tussen deze fasen een kortere of langere periode waarin iemand zich 'goed' voelt. Deze complicatie is moeilijk te behandelen. Het aantal wisselingen over de dag is met medicijnen nog wel te beïnvloeden, bijvoorbeeld door de medicijnen over de dag te verspreiden en de dosis op sommige momenten iets te verhogen. Het is echter onmogelijk om het verschijnsel on/off helemaal te laten verdwijnen.

11. Wat is 'freezing'?

Tijdens het starten met lopen, bij het draaien of het passeren van een deuropening kan een parkinsonpatiënt plotseling als aan de grond genageld blijven staan. Wanneer iemand niet wordt geholpen kan hij zo minutenlang 'vastgevroren' zijn. Er zijn wel een paar trucs om iemand weer op gang te helpen. Pak de patiënt bij de schouder, schommel hem heen en weer en tel daarna samen hardop: een.. twee.. drie. Soms is iemand ook in beweging te krijgen door een vel papier voor zijn voeten op de grond te leggen en hem erover heen te laten stappen. Verder bewegen parkinsonpatiënten zich vaak gemakkelijker op de maat van muziek, bijvoorbeeld marsmuziek.