Autisme, ADHD of dyslexie op latere leeftijd

Getty Images

Nooit een prater geweest? Of staat je mond juist nooit stil, net zomin als je gedachten? Sommige mensen worstelen hun hele leven al met bepaalde karaktertrekken. Tot ze ontdekken dat ze al die tijd autisme, ADHD of dyslexie hadden.

Voor kinderen met ontwikkelingsstoornissen en hun omgeving zijn er tegenwoordig veel hulpbronnen beschikbaar. Allerlei vormen van begeleiding, therapie en medicijnen helpen hen om beter mee te komen in onze maatschappij. Maar wie vroeger opgroeide met ADHD, autisme of dyslexie wist van niks.

Sommige mensen lopen hierdoor al hun hele leven tegen dezelfde problemen aan. Ook op latere leeftijd kan het daarom nuttig zijn om een diagnose te krijgen, weet Sylvia Heijnen-Kohl. Zij werkt als klinisch psycholoog en zorgdirecteur ouderen bij GGZ-instelling Mondriaan in Zuid-Limburg. Geregeld ontmoet ze mensen die op latere leeftijd tegen moeilijkheden en klachten aanlopen, omdat er iets is veranderd in hun omgeving. “Je hebt wellicht geleerd om met je moeilijkheden om te gaan. Een partner die je helpt of werk dat je goed ligt en een bepaald ritme thuis. Juist op latere leeftijd kan dit wegvallen en dan komen die oude problemen weer bovendrijven.”

Duidelijkheid door diagnose

Denk aan wanneer iemand met pensioen gaat en leuke dingen wil doen met zijn partner, maar dat die daar door autisme niet op zit te wachten. Een diagnose kan veel duidelijk maken. Bij hele gezinnen vallen er kwartjes bij zo’n diagnose en komt er meer begrip voor wat er vroeger is gebeurd. Heijnen-Kohl: “Kinderen die zich afvragen of je ze wel zag, die snappen dan dat je niet anders kon.” Hoe ga je er vervolgens mee om? Als partner kun je leren creatief te zijn, zegt Heijnen-Kohl.

“Misschien kun je niet alles samen doen, maar je kunt voor jezelf wel dingen zoeken die je plezier geven. Zonder dat je frustraties en ruzies met elkaar blijft hebben over dezelfde onderwerpen.”Soms wordt wat neerbuigend over een diagnose gedaan. ‘Je was altijd een bezige bij, en nu heb je ineens ADHD?’ We moeten niet te lichtvoetig denken over deze ‘moderne’ ziekten, meent Heijnen-Kohl. Ze gaan vaak gepaard met veel lijden. “Zeventig procent van de mensen met autisme heeft last van andere psychische klachten, zoals angst en depressie. Ze kampen ook met zingevingsproblemen en moedeloosheid.” Ze merkt ook vaak dat mensen niet snappen waarom ze moeite hebben met dingen die anderen makkelijk af lijken te gaan. “Een diagnose biedt herkenning en kan helpen met acceptatie, je minder schuldig voelen en op een andere manier reageren.”