Cardioloog Janneke Wittekoek: 'De penis is de antenne van het hart'
Na verschillende boeken gemaakt te hebben over het vrouwenhart, heeft cardioloog Janneke Wittekoek er nu één geschreven voor mannen: Het mannenhart. Want als er één ziekte is waaraan mannen eerder overlijden dan vrouwen, dan zijn dat hart- en vaatziekten. Het mannenhart kent specifieke behoeftes en risico's, die regelmatig over het hoofd worden gezien. Wist je bijvoorbeeld dat erectiestoornissen een signaal kunnen zijn voor problemen aan het hart?
1. Je penis is de antenne van het hart
"De werking van je penis is een goede graadmeter hoe je ervoor staat qua (hart)gezondheid en anderzijds omdat hartmedicatie veel invloed op je 'manhood' kan hebben. Hier wordt vind ik veel te weinig over gesproken. Erectiestoornissen zijn belangrijke voorspellers van hartinfarcten, herseninfarcten en sterfte. Dat komt voor een deel omdat de risicofactoren voor hart- en vaatziekten dezelfde zijn als die voor erectiestoornissen. Een hoge bloeddruk, diabetes en obesitas zijn factoren die het functioneren van de penis niet beter maken. Omdat de bloedvaten van de penis kleiner zijn dan de kransslagaders van je hart, heb je gemiddeld drie jaar eerder last van erectieproblemen voordat je hartproblemen beginnen. Erectiestoornissen zijn dus een heel belangrijk signaal waarmee je naar je huisarts moet gaan."
2. Controleer regelmatig je bloeddruk
"Een hoge bloeddruk is vaak een 'stille' aandoening die geen symptomen veroorzaakt, maar wel je risico op hartaanvallen en beroertes vergroot. Streef naar een bloeddruk onder de 120/80 mmHg. 'Ken je getallen' is mijn slogan. Daarmee bedoel ik: meet je risicofactoren. Dus niet alleen je bloeddruk, maar ook BMI en buikomtrek, bloedsuiker, cholesterol en je hartslag in rust. Vooral als je erfelijk belast bent is het goed om je risicofactoren goed te monitoren."
3. Buikvet is gevaarlijk voor je hart
"Buikvet is metabolisch actief en produceert stoffen die ontstekingen, insulineresistentie en hoge bloeddruk veroorzaken. Dit verhoogt je risico op hart- en vaatziekten. Een buikomtrek van meer dan 102 cm bij mannen wordt als ongezond beschouwd. Het gaat echter zowel om BMI als buikomvang. Het combineren van die twee geeft een completer beeld van je gezondheidsrisico. Iemand kan een gezond gewicht hebben volgens zijn BMI, maar een verhoogde buikomvang kan wijzen op een verhoogd gezondheidsrisico. Ook wordt bij het berekenen van de BMI geen rekening gehouden met het verschil tussen lichaamsvet en spierweefsel, waardoor mensen met een hoge spiermassa een hoger BMI krijgen zonder dat ze meer gezondheidsrisico's hebben."
4. Stress is de vijand van je spieren
"We weten het allemaal: je werkt, traint en je jaagt je doelen na. En soms lijkt het alsof de enige manier om echt te ontspannen met een biertje voor de tv zitten is... Maar geloof me, er zijn ook manieren om te ontspannen die je niet alleen helpen om te chillen, maar ook om je sterker, flexibeler en mentaal scherper te maken. Ontspannen is namelijk essentieel voor een goede hartgezondheid. Als je constant gespannen bent, produceert je lichaam cortisol. Dit hormoon staat je spieropbouw in de weg en zorgt ervoor dat je je training niet optimaal benut. Dus als je je sportprestaties wilt verbeteren, moet je ontspannen. Zoek een manier die bij jou past: yoga, mindfulness, wandelen, zwemmen, fietsen. Kortom: beweeg!"
Tachtig procent van de hartproblemen is leefstijlgerelateerd.
5. Koffiedrinken is geen probleem
"Je hoort vaak dat koffie niet goed voor je hart zou zijn, maar dat is een hardnekkige fabel." In matige hoeveelheden (tot drie à vier kopjes per dag) is veilig en kan het zelfs voordelen bieden, zoals een lager risico op hartziekten. Vermijd echter suiker en volle melk."
6. Een goede nachtrust is essentieel
"Voor een goede hartgezondheid is slapen heel belangrijk! Slaaptekort verhoogt je risico op hoge bloeddruk, obesitas en ontstekingen. Streef naar zeven à acht uur slaap per nacht en behandel eventuele slaapproblemen zoals slaapapneu, iets wat vaak voorkomt bij mannen."
7. Preventie: je kunt niet vroeg genoeg beginnen
"Je zou kunnen denken dat een hartinfarct of hartstilstand iets is waar je je alleen zorgen over hoeft te maken als je ouder bent. Maar helaas komen hartproblemen maar al te vaak ook bij jongere mannen voor. Na ongevallen is het de meest voorkomende doodsoorzaak bij mannen tussen de 35 en 44 jaar. Bij mannen van 45 tot 54 jaar staat het zelfs op nummer één. Op de lange termijn is de kans bijna één op drie dat je overlijdt aan een hartprobleem dus waarom zou je hartproblemen niet zo lang mogelijk proberen uit te stellen - of liever nog helemaal voorkomen? Tachtig procent van de hartproblemen is leefstijlgerelateerd. Je kunt je bloedvaten gezond houden met een gezonde leefstijl: een mediterraan dieet, voldoende beweging en het vermijden van risicofactoren zoals roken."
Cardioloog Janneke Wittekoek richtte in 2013 HeartLife Klinieken in Utrecht op. Deze richt zich op de preventie en behandeling van hart- en vaatziekten, met speciale aandacht voor vrouwen. Ook werkt ze mee aan het TikTok-account Dokters Vandaag, een initiatief van medisch specialisten om desinformatie op social media tegen te gaan. Meer lezen? In mei 2025 verscheen haar nieuwste boek: Het mannenhart.
- Het mannenhart
