Teflon of thermolon?
Gemak dient de mens. Een lapje vlees of een stukje vis bak je snel en eenvoudig in een pan met anti-aanbaklaag. Maar hoe veilig is die anti-aanbaklaag eigenlijk?
Een anti-aanbaklaag is een laagje kunststof in een pan dat aanbakken voorkomt. Veel Nederlanders maken graag en veel gebruik van zo’n pan. Geen aankoekende aardappels meer, geen gerommel meer met je kipfilet die aan de pan blijft plakken. Maar al tijden rijzen er twijfels over de gezondheid van die anti-aanbaklaag. Zijn die twijfels terecht?
Minder vet nodig
Om te beginnen moet gezegd dat je door een anti-aanbaklaag minder vet of olie nodig hebt om een product te bakken. Dat kan al zo’n 10 gram vet per persoon schelen. Wie zich druk bezighoudt met calorieën, kan aan een pan met anti-aanbaklaag een handige hulp hebben. Hamburgers en gehaktballen kun je zelfs zonder vet bakken als de pan op de juiste temperatuur is.
Controleer dan eerst die temperatuur met een paar druppels water. Als de waterdruppels op de bodem dansen en snel weer verdampen, is de juiste temperatuur bereikt. Indirect kan een anti-aanbaklaag dus een positieve bijdrage leveren aan je gezondheid.
Veilig volgens wetenschap
Maar de kritiek rond de anti-aanbaklaag spitst zich juist toe op die kunststof laag zélf. Die is doorgaans gemaakt van teflon, een soort plastic. Het smeltpunt van teflon ligt op 327 graden, maar het materiaal verandert al van structuur vanaf 150 graden. Je kent het verschijnsel misschien wel: een langzaam maar zeker beschadigende anti-aanbaklaag.
Dat beschadigen gaat nog een stuk sneller door het gebruik van messen, vorken en ander stalen kookgerei. Wie een pan met anti-aanbaklaag dus goed wil gebruiken, moet altijd zorgen voor een matige temperatuur bij het bakken en voor houten keukengerei. Hiermee verleng je de levensduur van je pan. Onveilig is de al dan niet beschadigde anti-aanbaklaag in elk geval niet, althans, volgens de wetenschap van dit moment. Als je al stukjes plastic binnen zou krijgen, dan verdwijnen die vanzelf weer uit je lichaam met de ontlasting, zonder ziektes te veroorzaken.
Gevaarlijke gifstoffen?
Een teflon-laag bespaart het gebruik van vet, en is volgens de wetenschap niet schadelijk, zelfs niet als die laag kapot is. Dat klinkt goed, maar toch blijven er twijfels kleven aan de laag. Dat heeft bijvoorbeeld te maken met perfluoroctaanzuur (PFOA), de meest gebruikte plaklaag voor teflon, waarvan de productie vanaf 2015 verboden is. Door dit zuur ontstaan namelijk gifstoffen bij de productie van teflon-pannen, en die zijn ongezond en milieubelastend.
Het is nog de vraag of dergelijke gifstoffen niet ook ontstaan bij het bakken op hoge temperaturen en zo ja, hoe gevaarlijk ze dan zijn. Voorlopig is de conclusie dat een teflon-pan een veilige pan is, op voorwaarde dat je hem goed gebruikt. En goed gebruik wil zeggen: bak op een niet te hoge temperatuur.
Duurzame alternatieven
Wie zoekt naar alternatieven, kan een pan kopen met thermolon, een nieuw soort anti-aanbaklaag. De pan is van gelijke kwaliteit als de teflon-pan, alleen ontbreekt het discutabele en milieuonvriendelijke perfluoroctaanzuur.
Thermolon smelt ook pas bij 450 graden, waardoor de pan minder snel beschadigd raakt dan de teflon-pan. De thermolon-pan is dus duurzaam in verschillende opzichten: de levensduur is langer, en hij is milieuvriendelijker geproduceerd. Een GreenPan is een voorbeeld van een pan die met thermolon is gemaakt.