Hoe weet ik of iets glutenvrij is?

Allereerst: veel producten zijn van nature glutenvrij, zoals groenten en fruit, noten, pitten en zaden, peulvruchten, (zilvervlies)rijst en aardappelen. Die etenswaren kun je dus zonder zorgen nemen als je vanwege gezondheidsredenen geen gluten mag. Datzelfde geldt voor vis, onbewerkt vlees en gevogelte, eieren, melk, Nederlandse kaas en de meeste yoghurtsoorten. Ook koffie, bijna alle thee en frisdranken, kruiden en specerijen, boter, olie en azijn zijn van nature glutenvrij.

Check het keurmerk

Anders is het bij bewerkte producten. Daarom is het altijd een goed idee om het etiket zorgvuldig te checken. Het Crossed Grain keurmerk (de doorgestreepte aar in de cirkel) is hét internationaal erkende kwaliteitskeurmerk voor glutenvrije producten. Als dat logo op een product staat, weet je zeker dat het voldoet aan de strengste eisen voor glutenvrije producten. Producenten die producten met dit glutenvrij keurmerk hebben, voldoen niet alleen aan de Europese richtlijnen voor glutenvrij produceren, maar ook aan de strenge eisen voor glutenvrij produceren die zijn gesteld door de koepel van Europese coeliakieverenigingen en beheerder van dit keurmerk, AOECS (Association of European Coeliac Societies). Een product met het Crossed Grain keurmerk bevat gegarandeerd minder dan 20 ppm gluten (=20 mg/kg product). Mensen die glutenvrij moeten eten kunnen er daarom veilig van eten.

Er liggen in de Nederlandse schappen ruim 2000 producten met het Crossed Grain keurmerk. Internationaal zijn er zelfs ruim 23.000 glutenvrije producten verkrijgbaar met het Crossed Grain keurmerk. Dat varieert van koeken, melen, beschuiten en brood tot vleessalades, pasta’s, bitterballen en pizza.

Staat er 'glutenvrij' op het etiket?

Staat het Crossed Grain logo niet op het etiket, dan hoeft dat niet te betekenen dat een product gluten bevat. Kijk daarom of er een ander glutenvrij logo en of het woord glutenvrij op het etiket staat. Volgens de wet mag een glutenvrij logo en/of het woord glutenvrij alleen op het etiket staan als het product écht glutenvrij is. Staat er behalve een glutenvrij logo en/of het woord glutenvrij ook een glutenbevattend ingrediënt bij de ingrediënten op het etiket, dan voldoet het product toch aan de eisen van de wet. Dat betekent namelijk dat er minder dan 20 mg gluten per kilo in het product zit en je het product veilig kunt eten.

Lees de ingrediënten

Staat er geen Crossed Grain keurmerk, term glutenvrij of glutenvrij symbool op het etiket? Dan is het zaak het label extra goed te bekijken. Volgens de allergenenwetgeving moeten allergenen in de ingrediëntendeclaratie worden vermeld in een afwijkend lettertype, bijvoorbeeld dikgedrukt of in hoofdletters. Zitten er geen ingrediënten met gluten in, dan is het product op ingrediëntenniveau glutenvrij.

'kan sporen van gluten bevatten'

Daarmee ben je er echter nog niet. Want op een etiket kan ook staan dat het product sporen van gluten kan bevatten. Dit is een zogenoemde kruisbesmettingswaarschuwing en die komt in vele vormen:

• Bevat mogelijk sporen van gluten
• Kan sporen van glutenbevattende granen bevatten
• Is gemaakt in een fabriek waar gluten zijn verwerkt
• Is gemaakt in een bedrijf waarin ook glutenbevattende granen worden verwerkt
• Kan sporen van gluten bevatten
• Bevat sporen van gluten

Zo'n kruisbesmettingswaarschuwing is iets dat fabrikanten vrijwillig op het etiket zetten. Sinds maart 2021 schrijft de wet voor dat een fabrikant kruisbesmetting moet voorkomen. Zo moeten de machines schoongemaakt worden nadat er in een machine een product met een allergeen is verwerkt. Dat helpt om kruisbesmetting te voorkomen, maar geeft geen garantie dat kruisbesmetting volledig voorkomen wordt. Er kúnnen dus sporen van gluten in het product zitten, maar dat hoeft niet. Of je het risico neemt om zo'n product dan toch te eten, is een persoonlijke keus en hangt ook een beetje af hoe gevoelig je voor gluten bent en hoe risicomijdend je bent. De NVC meldt hierover: worden er in het productieproces van een bepaald product in dezelfde fabriek varianten gemaakt mét gluten, dan moet je oppassen. Is dat niet zo, dan is het risico een stuk kleiner. Zo is de kans op kruisbesmetting met gluten bij melen groot en bij zuivel juist weer wat minder groot omdat er goed en nat schoongemaakt kan worden.

Hoe zit het met alcohol?

Op etiketten van alcoholische dranken staan vaak geen ingrediënten vermeld. Zitten er allergenen zoals gluten in de drank, dan is vermelding van die allergenen wél verplicht. Staan er op het etiket van een alcoholische drank geen allergenen vermeld, dan kun je ervan uitgaan dat er geen gluten in zit.

Tip: heb je een allergie of intolerantie waar je rekening mee moet houden? Je selecteert in de ingrediëntenchecker van het Voedingscentrum. eenvoudig dat je wilt letten op gluten, melk, noten, vis of een andere allergeen. Je scant een product in de ‘Kies Ik Gezond?’-app en ziet meteen of het ingrediënt erin zit of niet.