5 vragen over… stamceldonatie

1. Wat is een stamceltransplantatie?

Bij een stamceltransplantatie krijgt een patiënt via een infuus gezonde bloedstamcellen van een donor toegediend. Zo’n transplantatie kan het laatste redmiddel zijn voor mensen met leukemie of andere ernstige bloedziekten. De stamcellen zorgen ervoor dat de patiënt weer goedwerkende bloedcellen kan aanmaken.

2. Waarom zijn er veel potentiële donoren nodig?

Een stamceltransplantatie kan iemands leven redden. Maar zo’n transplantatie is alleen veilig als de donor en de ontvanger een perfecte match zijn. Ziet het lichaam van de patiënt de gedoneerde stamcellen als 'vreemd', dan kunnen er namelijk dodelijke complicaties ontstaan. De zogenaamde weefseltypering van de stamcellen van de donor moet zo goed mogelijk passen bij die van de patiënt.

Het is niet zo dat familieleden van de patiënt automatisch een goede match zijn. De kans dat een patiënt een geschikte donor vindt in zijn familie is maar 30 procent. Is er geen match, dan ben je aangewezen op een vrijwillige stamceldonor. Hoe meer mensen zich registreren als stamceldonor, hoe groter de kans is dat patiënten een geschikte donor vinden en dus behandeld kunnen worden.

3. Hoe doneer je stamcellen?

Omdat de 'matching' tussen donor en patiënt zo nauw luistert, is de kans dat je daadwerkelijk opgeroepen wordt voor een donatie klein. Van alle Nederlandse donoren geven er ongeveer 50 per jaar ook daadwerkelijk stamcellen voor een patiënt ergens op de wereld. Sommige donoren krijgen nooit een oproep.

Blijk jij een goede match te zijn, dan krijg je eerst uitgebreide informatie en word je medisch gekeurd. Gaat de donatie door, dan zijn er twee opties. In 90 procent van de gevallen worden de stamcellen uit je bloed gehaald. Dat heet PBSC-donatie. Hiervoor krijg je eerst vijf dagen een groeifactor toegediend, die ervoor zorgt dat er stamcellen in je bloed komen (want die zitten normaal alleen in je beenmerg en botten). Daarna wordt er met een infuus bloed bij je afgenomen, worden de stamcellen uit je bloed gehaald, en krijg je je bloed vervolgens weer terug.

De tweede mogelijkheid is een beenmergdonatie. Onder algehele narcose worden er dan met een dikke naald stamcellen uit de achterste rand van je bekken afgenomen.

4. Kan iedereen stamcellen doneren?

Nee, je moet aan gezondheidscriteria voldoen en tussen de 18 en 50 jaar zijn. De kwaliteit van je stamcellen neemt af na je 55e. Omdat weefseltypering een kostbare procedure is, is de grens voor de aanmelding op 50 jaar gezet. Of je aan de gezondheidscriteria voldoet, wordt bepaald aan de hand van jouw antwoorden op een vragenlijst die je moet invullen.

5. Hoe meld je je aan als stamceldonor?

In Nederland regelt Matchis de registratie van stamceldonoren en het vinden van een juiste donor voor patiënten. Met dit formulier kun je je aanmelden als stamceldonor.

Om te controleren of je een geschikte donor bent, vul je na je aanmelding een uitgebreide medische vragenlijst in. Ben je geschikt bevonden, dan krijg je vervolgens een registratiesetje opgestuurd. Hierin zitten wattenstaafjes waarmee je wat wangslijmvlies afneemt. Deze stuur je weer terug naar Matchis. Daar bepalen ze je weefseltypering. Al deze gegevens komen in een wereldwijd bestand, zodat artsen van patiënten van over de hele wereld in deze database een goede match kunnen zoeken.