Lintwormen: mee-etende parasieten

In het veilige westen is het meer het idee dan dat het echt gevaarlijk is: een lintworm die in je darmstelsel leeft. Er zijn twee soorten: de varkenslintworm (Taenia solium) en de runderlintworm (Taenia saginata). De eerste leeft in mensen en varkens, maar komt in de westerse wereld nauwelijks voor. Dat hebben we te danken aan onze hygiëne en het feit dat het vlees in slachthuizen wordt gecontroleerd. Daardoor hebben de eitjes van de lintworm minder kans vlees te besmetten dat wij weer opeten. Als er in het westen lintwormeitjes zijn, dan zijn die van de Teania saginata: de variant die runderen en mensen als gastheer gebruikt.

Eitjes

Natuurlijk kan besmetting met lintwormen tóch plaatsvinden, bijvoorbeeld in een minder schoon buitenland. Dat komt dan door het inslikken van eitjes van de worm in ongaar of rauw vlees zoals filet américain, tartaar of biefstuk. Heel zelden worden de eitjes aangetroffen op ongewassen groente. Ook rauwe of ongare zoetwatervis kan een bron van besmetting zijn.

Slechte hygiëne is ook een belangrijke oorzaak van besmetting: soms is een handdruk al genoeg. Een eitje dat in het darmstelsel terecht komt, kan zomaar uitgroeien tot een lintworm van 10 meter. Omdat ze alleen dankzij een gastheer weten te overleven, zijn lintwormen parasieten. Sommige van deze parasieten weten het overigens wel 25 jaar uit te houden.

Proglottiden

Een lintworm hecht zijn kop met zuignappen of haken vast aan het darmkanaal van zijn gastheer en doet zich vervolgens tegoed aan wat zijn gastheer ook maar verteert. Daardoor groeit hij vanaf de kop verder. Deze geledingen worden proglottiden genoemd en produceren een onvoorstelbare hoeveelheid eitjes: zo’n 80.000 à 100.000 per proglottide. Het zijn deze witgele geledingen van 1 à 1,5 centimeter groot, die via de ontlasting het lichaam van de gastheer verlaten. Soms zijn ze zelfs zo bewegelijk, dat ze vanzelf uit de anus kruipen. De periode tussen besmetting en de productie van eitjes is ongeveer twee maanden.

Einde

Hoe onsmakelijk ook, gevaarlijk zijn de proglottiden is doorgaans niet. Sterker nog, het zal meestal het begin van het einde betekenen van de lintworm, want hiermee verraadt hij zijn aanwezigheid in het lichaam van zijn gastheer. Verder dan het veroorzaken van wat buikpijn komt de doorsnee lintworm namelijk niet. Wie de proglottiden ontdekt zal ermee naar de huisarts gaan, die vervolgens een wormdodend middel voorschrijft, of koopt zo'n middel bij drogist of apotheek. Daarmee is de strijd met de ongewenste indringer al snel gestreden.

Klachten

In een enkel geval weet de lintworm meer klachten te veroorzaken dan alleen buikpijn. Als de proglottiden de anus verlaten kan dat voor een kriebelend gevoel zorgen. Andere klachten zijn:

• honger of juist gebrek aan eetlust
• vermoeidheid
• misselijkheid en overgeven
• diarree en gasvorming

Cysten

De proglottiden van de varkenslintworm kunnen serieuzere klachten veroorzaken. Zij kunnen namelijk in het hele lichaam cysten gaan vormen van enkele millimeters tot centimeters groot. Die kunnen weer leiden tot:

• koorts
• hoofdpijn
• spierpijn
• toevallen
• botbreuken
• oogontsteking
• slechtziendheid
• geheugenverlies
• karakterverandering
• hersenvliesontsteking

Zekere voor het onzekere

Vooropgesteld: in onze relatief schone westerse wereld komt besmetting met een lintworm nauwelijks voor, zeker niet met de varkenslintworm. Wie echter het zekere voor het onzekere wil nemen, eet gewoon geen rauw vlees of vis (sushi!) en let goed op zijn hygiëne (regelmatig  handen wassen!). Dan krijgt die lange, mee-etende parasiet geen kans.