Artrose: een veelvoorkomende reumatische ziekte

Wat is artrose?

Artrose (internationale benaming: Osteo-Arthritis) is een van de vele vormen van reuma. Het is een chronische aandoening, die geleidelijk aan steeds erger wordt. Deze uit zich in het zachter en dunner worden van het kraakbeen in de gewrichten. Soms verdwijnt het op den duur zelfs helemaal. Artrose kan één gewricht aantasten, bijvoorbeeld in de nek, onderrug, heupen, duim, vingers, knieën of grote tenen, maar ook meerdere tegelijk. Dan spreekt men van poly-artrose.

De afname van de kwaliteit en hoeveelheid van het kraakbeen zorgt ervoor dat de onderliggende botten vervormen. Dit zorgt voor knobbels die je soms goed kunt zien. Deze knobbels beperken de beweeglijkheid van het gewricht en zorgen voor stijfheid en pijn. Regelmatig beknellen ze ook zenuwen wat zorgt voor gevoelsstoornissen of krachtverlies in het gebied. De ziekte kan ook de lichaamshouding veranderen. Artrose is een chronische en progressieve aandoening, wat betekent dat het niet overgaat en geleidelijk erger wordt. Er zijn wel medicijnen en verschillende soorten behandelingen die de symptomen kunnen verminderen en het functioneren van patiënten kunnen verbeteren.

Lange tijd werd gedacht dat artrose een vorm van slijtage was, maar het is een op zichzelf staande reumatische ziekte. Deze wordt vaak geassocieerd met ouderdom. Hoewel de kans op artrose hoger is op latere leeftijd, kunnen mensen ook op jonge leeftijd deze ziekte krijgen. Ruim 1,1 miljoen mensen in Nederland lijden eraan. Bij vrouwen komt het vaker voor dan bij mannen.

Oorzaken van artrose

Voor artrose is niet één duidelijke oorzaak aan te wijzen. Vaak wordt deze ziekte veroorzaakt door een samenspel van factoren. Bij sommige mensen kan de ziekte erfelijk zijn. Deze doet zich dan vaak al op jonge leeftijd voor en tast meestal meerdere gewrichten aan.

Andere mogelijke factoren die artrose (mede) kunnen veroorzaken, zijn:

• overbelasting
• verkeerde houding
• zwakke gewrichtsbanden
• klein lengteverschil tussen de benen
• verkeerd schoeisel
• beschadigingen van botten of gewrichten door blessures
• overgewicht
• andere ziekten aan de gewrichten, zoals reumatoïde artritis of (pseudo-)jicht.

Symptomen artrose

Artrose gaat over het algemeen gepaard met de volgende symptomen:

• pijn aan het gewricht die geleidelijk aan erger wordt
• stijfheid van het gewricht
• moeite om het gewricht te bewegen
• minder stabiliteit rond het gewricht
• zwelling, roodheid en pijn rond het gewricht bij ontsteking
• verandering van de lichaamshouding (in een verder gevorderd stadium)

Hoe wordt de diagnose artrose gesteld?

Als je de bovenstaande symptomen bij jezelf herkent, kun je een afspraak maken met de huisarts om te kijken of het inderdaad om artrose zou kunnen gaan. De huisarts zal eerst luisteren naar je omschrijving van je klachten. Ook kan deze een lichamelijk onderzoek doen en het gewricht onderzoeken op vochtophopingen of vergroeiingen.

Soms laat een arts een röntgenfoto maken, maar deze geeft niet altijd uitsluitsel. Het kraakbeen is op de foto niet goed te zien, dus de arts kan alleen zien of de botten in het gewricht dichter bij elkaar staan dan gebruikelijk. Dat kan een teken van artrose zijn. Maar soms ziet een foto er goed uit en heb je toch klachten, of andersom.

In sommige gevallen kan de huisarts een bloedonderzoek doen om andere mogelijke oorzaken van je klachten uit te sluiten, zoals reumatoïde artritis, jicht of ijzerstapelingsziekte.

Risicofactoren / -groepen

Vaak wordt artrose veroorzaakt door een combinatie van risicofactoren, zoals:

• botbreuken of gewrichtsblessures
• overbelasting van gewrichten
• verkeerde lichaamshouding
• verkeerd schoeisel
• overgewicht

Vrouwen zijn een belangrijke risicogroep. De ziekte komt twee tot drie keer vaker bij vrouwen (boven de 50 jaar) voor. Oudere mensen (boven de 75) hebben een grotere kans op artrose, maar op zich kan het mensen van iedere leeftijd treffen. Mensen met een erfelijke aanleg voor de ziekte lopen ook een groter risico om het zelf te ontwikkelen. Dat geldt ook voor mensen met zwakke gewrichtsbanden, een klein lengteverschil tussen de benen of andere gewrichtsaandoeningen, zoals reumatoïde artritis of jicht. Mensen die zwaar lichamelijk werk verrichten of fanatiek sporten lopen ook meer risico, vanwege de vergrote kans op blessures en overbelasting.

Behandeling van artrose

Artrose is een chronische aandoening, die na verloop van tijd steeds erger wordt. Deze is niet te genezen, maar er zijn wel allerlei behandelingen die de symptomen verminderen.

In eerste instantie worden vaak pijnstillers voorgeschreven. Deze voorkomen dat je de gewrichten verkeerd of minder gaat gebruiken om de pijn te verlichten. Dit kan ervoor zorgen dat omliggende spieren overbelast raken, verstijven of juist verzwakken. Meestal wordt eerst gekozen voor eenvoudige pijnstillers zoals paracetamol (eventueel met codeïne). Werken deze niet voldoende, dan kunnen ontstekingsremmende pijnstillers helpen. Deze hebben echter meer bijwerkingen en worden niet door iedereen goed verdragen.

Voor pijnlijke of stijve gewrichten en spieren zijn er ook verschillende crèmes die verlichting kunnen opleveren. Soms zitten hier ontstekingsremmende pijnstillers in, zoals Diclofenac.

Zijn grote gewrichten ontstoken geraakt, dan kan je arts soms een injectie toedienen met met corticosteroïden. Dit is een bijnierschorshormoon dat de ontsteking remt, maar de artrose niet verhelpt. Deze oplossing geeft vaak tijdelijke verlichting, gedurende enkele weken of maanden. Injecties met Hyaluronzuur worden soms ook gegeven bij deze aandoening, maar de werking hiervan is nog niet wetenschappelijk bewezen en de meeste zorgverzekeraars vergoeden deze behandeling niet.

Bepaalde specialisten, zoals oefentherapeuten en ergotherapeuten, kunnen je helpen om makkelijker door het leven te gaan als de artrose je beperkt in je bewegingen.

Een plastisch chirurg kan eventuele vergroeiingen verhelpen, bijvoorbeeld aan de handen. Dit kan (tijdelijk) zorgen voor vermindering van de pijn en verbetering van de werking van het gewricht. Ook ziet het er beter uit.

Een orthopedisch chirurg kan middels een operatie het gewricht beter helpen functioneren, door bijvoorbeeld vergroeide uiteinden van je botten gladder te maken of losse stukjes bot uit het gewricht te verwijderen. Eventueel kan deze hele gewrichten vervangen door een kunstgewricht, bijvoorbeeld bij de heup of de knie.

Reumatologen en reumaverpleegkundigen zijn specialisten die ook gerichte behandelingen kunnen bieden en je kunnen helpen leven met artrose.

Maatschappelijk werkers en psychologen staan je bij als je moeite hebt met het accepteren van je ziekte. Zij kunnen ook praktische oplossingen aanleveren om je leven te vergemakkelijken.

Prognose

Artrose is een progressieve ziekte, die na verloop van tijd erger wordt. Is er bij jou een duidelijke oorzaak van deze ziekte in een gewricht, zoals een blessure, dan is het mogelijk dat het probleem beperkt blijft tot dit gebied. Is er geen duidelijke oorzaak, dan kan het zijn dat je last krijgt van meerdere gewrichten. Op de langere termijn is de kans groot dat de botten steeds verder vergroeien en dat zenuwen in de knel komen of er ontstekingen ontstaan. Je pijnklachten en moeite met met bewegen kunnen hierdoor toenemen. Uiteindelijk kan je lichaamshouding veranderen door de vergroeiingen, maar dit hangt af van waar de artrose zich bevindt en welke behandelingen mogelijk zijn. De ziekte kan je functioneren behoorlijk hinderen, maar is niet levensbedreigend.