Een paniekaanval of paniekstoornis: wat is het verschil?

Je krijgt ineens een intense golf van angst en/of spanning over je heen. Je hart begint steeds sneller te kloppen. Je trilt en het zweet breekt je uit. Wat gebeurt er? Is het een paniekaanval of een paniekstoornis?

Wat is een paniekaanval?

Als je een paniekaanval hebt, dan ervaar je een plotselinge en intense golf van angst of spanning. De aanval kan onverwachts opkomen of worden uitgelokt door bepaalde situaties of factoren waar je stress van krijgt, zoals drukte of sociale gelegenheden. Een aanval duurt meestal enkele minuten tot een half uur. Soms duurt een aanval langer, tot maximaal anderhalf uur. 

Je kunt tijdens een paniekaanval last hebben van de volgende symptomen:

• hartkloppingen of versnelde hartslag
• pijn op of in je borstkas
• kortademigheid of het gevoel te stikken
• trillen of beven
• zweten of koude rillingen
• duizeligheid of licht gevoel in het hoofd
• angst om de controle te verliezen of gek te worden
• misselijk zijn of maagklachten
• het gevoel dat de wereld of je lichaam niet echt zijn

Een paniekaanval is niet gevaarlijk, maar het kan wel beangstigend zijn. Een paniekaanval komt vaak voor: meer dan de helft van de mensen krijgt er ooit mee te maken. 

Wat kun je doen tijdens een aanval?

De volgende oefeningen kunnen je tijdens een paniekaanval helpen kalmeren:

• Ademhalingsoefeningen:
  • Adem drie tellen in door je neus.
  • Adem zes tellen langzaam uit door je mond. 
  • Doe dit een tijdje. 
• Ontspanningsoefeningen:
  • Focus op je omgeving: voel de grond onder je voeten, luister naar geluiden om je heen en benoem wat je ziet. Zo leid je je gedachten af van je (paniek)gevoelens. 
• Ga iets anders doen, bijvoorbeeld:
  • Drink een glas water.
  • Loop even naar buiten.
  • Ga hardop lezen.
  • Praat even met iemand.

Het advies is om niet in een papieren of plastic zakje te ademen. Dat helpt niet, en het kan de paniek zelfs erger maken. 

Wanneer bel je de huisarts bij een paniekaanval?

Neem contact op met je huisarts bij één of meer van deze dingen:

• Je krijgt steeds vaker een paniekaanval.
• Je merkt dat je bang bent om een paniekaanval te krijgen.
• Je vermijdt bepaalde plekken, zoals de supermarkt, of situaties waar veel mensen zijn. 
• Het lukt minder goed om je dingen te doen op je werk of in je gezin. 

Wat is een paniekstoornis?

Heb je vaker last van paniekaanvallen, dan spreken we van een paniekstoornis: een soort angststoornis. Het verschil met een enkele paniekaanval, is de frequentie en de impact op het dagelijks leven. Daarbij ben je steeds bang om weer een paniekaanval te krijgen. Of je bent bang voor wat er door de aanval gebeurt, bijvoorbeeld het verliezen van controle. Daarnaast ga je je gedrag aanpassen: je vermijdt bijvoorbeeld situaties, zoals een drukke straat, met de bus of trein reizen en naar de winkel gaan. 

Oorzaak en risicofactoren

Er is geen duidelijke oorzaak voor het krijgen van een paniekaanval of -stoornis, maar de volgende factoren kunnen een rol spelen:

• Erfelijke aanleg: het DNA in je cellen geeft een grotere kans op een paniekstoornis. 
• Je karakter: ben je verlegen of stressgevoelig, dan kun je sneller last krijgen van een paniekstoornis.
• Een heftige gebeurtenis, zoals het krijgen van een kind, het kwijtraken van werk of de dood van een dierbare.
• Een storing in bepaalde delen van je hersenen die geluk, stress en angst in je lichaam regelen. Dat gebeurt met hormonen, zoals serotonine, adrenaline en dopamine.

Behandeling van een paniekstoornis

Voor een enkele paniekaanval is geen behandeling nodig. Heb je last van terugkerende paniekaanvallen, dan is het verstandig om hulp te zoeken. Neem als eerste contact op met je huisarts. Die kan je helpen met adviezen en eventueel doorverwijzen naar een praktijkondersteuner of psycholoog. 

Heb je ook een goede vraag? Stuur ons een mail.