12 vragen over leesbrillen

1. Is een goedkope leesbril van een paar euro goed voor je ogen?

De ‘glazen’ van zo’n goedkope leesbril die je bijvoorbeeld bij de drogist vindt, zijn gemaakt van geperst plastic. Prima om daarmee kortstondig een menu­kaart of een handleiding­ te ­lezen. Om verschillende redenen­ zijn ze voor een grote­ groep gebruikers­ niet ­geschikt: dit soort brillen is ­gemaakt voor een doorsnee hoofd. Om die reden is het middelpunt van beide glazen op 65 milli­meter van elkaar geplaatst. Maar is de afstand tussen jouw ogen net iets groter of kleiner? Dan zit het middel­punt van één of beide glazen niet recht voor je oogpupil(len). Hierdoor zal het beeld net iets minder scherp zijn of kunnen je ogen droog of branderig­ aan gaan voelen. Ook kun je na ­verloop van tijd een lichte hoofdpijn ervaren. Schadelijk is het ­ongemak niet.

2. Wat is het voordeel van een aangemeten leesbril van de opticien?

Bij een aangemeten bril is het ­middelpunt en de scherpte van beide glazen exact ingeslepen voor de pupillen en hoeft de sterkte links en rechts niet hetzelfde te zijn. Dat geeft minder van bovengenoemde klachten. Ook is de kwaliteit van het materiaal beter.

3. Gaan je ogen (harder) achteruit door een leesbril?

Nee. Evenmin kan een leesbril van verkeerde sterkte schadelijk zijn voor het oog. Kun je je ogen trainen om een leesbril te voorkomen? ­Helaas niet.

4. Kun je de leesbril van je partner gebruiken?

Ja, maar deze is niet afgestemd op de eigen ogen. Wees ongemak voor en gebruik ’m niet voor langere tijd.

5. Heeft iedereen op den duur een leesbril nodig? Of zijn er mensen die altijd goede ogen hebben?

Al is er altijd wel iemand die zegt zonder te kunnen, iederéén heeft uiteindelijk een leesbril nodig. Mensen die het tegendeel beweren, hebben waarschijnlijk te maken met een kleine oogafwijking: ze zijn heel licht bijziend. Eigenlijk ­hebben ze een bril voor ver zien nodig, zij het met een beperkte aanpassing.

6. Kun je maximaal +4 dioptrie krijgen als leesbrilsterkte?

De sterkte van de glazen die nodig is voor de correctie, wordt uitgedrukt in dioptrie. De meeste mensen lezen op een afstand van ongeveer 40 centimeter, waarbij je maximaal een leesbril van +2,5 dioptrie nodig hebt. Heb je een brilsterkte nodig van +3 dioptrie of heel soms +4 ­dioptrie? Om scherp te kunnen lezen, moet je dan de tekst dichter­bij houden dan 40 centimeter. Lees­brillen in de winkel stoppen bij sterkte +4 dioptrie. Ben je slechtziend? Dan kom je ­terecht in de hulpmiddelenzorg, waar je verdere professionelere begeleiding en sterkere glazen krijgt.

7. Hoe zit het met een leesbril als je een oogafwijking hebt of een ziekte die je zicht beperkt?

Er bestaan veel oogaandoeningen die het zicht verminderen. Verstandig is om dan advies in te winnen bij de dokter. Mogelijk word je doorverwezen voor aanvullende hulp bij een optometrist (oogmeetkundige). Iets anders speelt er bij ­beperkter zicht na bijvoorbeeld een hersen­infarct. Een bril kan dit niet ­compenseren. Meestal is kijk­training nodig bij bijvoorbeeld een revalidatiecentrum.

8. Heb je naast multifocale (oftewel varifocale) ­glazen ook een leesbril nodig?

Met een multifocale bril zie je door de glazen dat er een verloop is: je kunt er van dichtbij tot veraf mee kijken. In een kleiner gebied onderin is een leesgedeelte aanwezig en dat is prima in het dagelijkse leven. Maar heb je je ogen langduriger nodig op korte afstand, dan is een aangemeten leesbril aan te raden.

9. Wat is beter: een multifocale bril of multifocale lenzen?

Dat maakt niets uit. Wat vind je het prettigst? Beide zijn even goed.

10. Kan een leesbril een computerbril vervangen?

Nee. Het bovenste gedeelte van een computerbril is ingesteld op de werkafstand van je stoel tot het beeldscherm; dat is zo’n 60 tot 80 centimeter. Het onderste deel dient om het toetsenbord of de ­documenten op je bureau goed te zien en te lezen. Die afstand is zo’n 40 centimeter. Een computerbril heeft dus multi­focale glazen, een leesbril niet (leesafstand ongeveer 40 centimeter). Tel daarbij op dat je achter je computer een andere leeshouding aanneemt dan tijdens het lezen van een boek. De stand van je hoofd is anders en de nekspieren spannen zich anders aan. Daarom is het belangrijk een computerbril aan te laten meten op jouw persoonlijke situatie.

11. Wat kun je doen als je niet goed kunt zien met een nieuwe bril of om andere redenen niet tevreden bent?

Het verkopen en aanmeten van brillen en contactlenzen is niet ­beschermd. Dat betekent dat iedereen een optiekbedrijf kan openen en brillen mag verkopen. In 1948 is de Nederlandse Unie van Optiek­bedrijven (NUVO) opgericht, die een groot deel van alle optiek­bedrijven in ons land vertegenwoordigt (namelijk bijna 1100). Je kunt een brillenwinkel opzoeken­ op de website van NUVO. Alle ­leden hebben minimaal één gediplo­meerde opticien in dienst. De oogmeting die daar wordt verricht, is volgens de zogeheten Kwaliteitsstandaard Oogmeting. Hierdoor is kans op een niet goed aangemeten bril nihil. Gebeurt dit toch, dan doet een ­NUVO-lid zijn uiterste best dit ­correct op te lossen. In andere gevallen kun je ­terecht bij een geschillencommissie. Deze ondersteuning is niet gegarandeerd als je elders een (aangemeten) bril aanschaft.

12. Hoelang moet je wennen aan multifocaal glas? En wat als dat niet lukt?

Allereerst is het goed om te weten­ dat er op dit gebied veel gaande is. Er worden nog altijd nieuwe oogmeettechnieken­ en nog preciezere­ aanmeetinstrumenten ontwikkeld. De brillen worden hierdoor steeds beter. Een gediplo­meerd opticien geeft vervolgens een goede instructie aan de ­consument, doet een vakkundige ­oog­meting, zorgt voor een nauwkeurige montage van de glazen in het montuur en een juiste afpassing van de bril op het gezicht. De meeste mensen blijken goed te wennen aan multifocale glazen. Toch, voor sommigen is het minder­ ­gemakkelijk. Kijken door deze glazen­ betekent namelijk dat je op een andere manier gaat kijken en dat moet je onder de knie gaan krijgen.­ Je gaat bijvoorbeeld meer met je hoofd draaien dan met je ogen. Hoe meer je de nieuwe bril draagt in de overgangsfase, hoe sneller je ermee om leert gaan. Bij de een duurt dat wennen ­enkele dagen, bij de ander een paar maanden.­ Heb je echt wat langer de tijd nodig? Sommige opticiens bieden hun klanten een wenperiode aan. Onder voorwaarden mag je de bril in die tijd, vaak een paar maanden, inruilen voor een andere. Al met al is het advies om toch even door te zetten. Het is daarbij niet vreemd als je er een aparte leesbril naast gebruikt, die er enkel op is afgesteld om bijvoorbeeld een boek in bed te lezen of een puzzel of ­borduurwerk te maken.

Gabriëlle Janssen is optometrist en voorzitter bij Optometristen ­Vereniging ­Nederland (OVN). Norbert Hofstede­ is mede-­eigenaar van Hofstede Optiek in Den Haag en voorzitter bij de ­Nederlandse Unie van Optiek­bedrijven (NUVO).

Dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine. Abonnee worden van het blad? Dat doet u in een handomdraai!