Helpt acupunctuur bij een ivf-behandeling?

Experts aan het woord

Getty Images

Volgens een recente publicatie van Australische onderzoekers helpt acupunctuur niet bij ivf. Maar aan dat onderzoek wordt getwijfeld, omdat acupunctuur op één hoop is gegooid met allerlei andere alternatieve geneeswijzen. Franz Koettniz, gynaecoloog, Debby de Haas, arts en bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Acupunctuur (NVA), en Bas van Dijk, acupuncturist, geven hun visie over ivf en acupunctuur.

Franz Koettniz, gynaecoloog in de Ommerlander Ziekenhuis Groep: "Er is niets mystieks aan acupunctuur."
"Acupunctuur is wetenschappelijk bewezen effectief op drie punten: het werkt kalmerend, is pijnbestrijdend en ontstekingsremmend. En dat in algehele zin. Het is absoluut niet zo dat acupunctuur werkt voor specifieke ziekten of op organen. Dat mystieke moet er maar eens vanaf."

"Er zijn acupuncturisten die beweren dat er op het lichaam 360 acupunctuurpunten zijn en dat ze allemaal hun eigen invloed en werking hebben. Dat is onzin. Slechts twintig acupunctuurpunten reageren goed op prikkels en die hebben een algeheel effect op de werking van het lichaam."

"Dat weet ik omdat ik, behalve gynaecoloog, ook acupuncturist ben. Ik volgde een gedegen opleiding in Duitsland en school al jaren zelf mensen, omdat ik weet dat acupunctuur met succes complementair kan worden toegepast in de reguliere geneeskunde. Dat plaatst mij overigens wel in een aparte positie. Enerzijds dus die reguliere geneeskunde, die niets wil weten van alternatieve geneeswijzen, aan de andere kant het 'hocus pocus'-circuit waar ik weer niks mee heb."

"Ik gebruik acupunctuur, ook als gynaecoloog, als ik denk dat een patiënt daar baat bij heeft. Niet omdat het zou helpen om eitjes te laten rijpen of zaad te verbeteren. Flauwekul. Acupunctuur ontspant en neemt stress weg. Dat is wat kan helpen. We weten allemaal dat vrouwen die - vaak zonder medisch herkenbare oorzaak - kinderloos zijn en zich daar bij neergelegd hebben, toch ineens spontaan zwanger worden. Doordat de spanning weg is, lukt het soms wel."

"Het onderzoek van de Australische wetenschappers vind ik dan ook niet helemaal correct. Zij concludeerden dat acupunctuur niet van invloed is op het slagingspercentage van ivf. De vraag is wat ze dan onderzochten, want het is ook niet te bewijzen dat het niet werkt. Het ligt er maar aan waar je naar kijkt."

"Acupunctuur bijvoorbeeld helpt wel degelijk voor een beter algeheel lichamelijk welbevinden, waardoor ivf meer kans van slagen kan hebben. Het helpt dus niet voor specifieke ziekten of aandoeningen. Als we ons dat realiseren, is acupunctuur absoluut nuttig."

"Poespas is niet nodig. Dit bleek uit de Duitse GERAC-Studie. Hierin probeerde men verschil aan te tonen tussen het effect van sham acupunctuur, dit is 'onechte' acupunctuur met maximaal twintig punten zoals ik die toepas, en de klassieke acupunctuur. Uitkomst: er is geen verschil tussen beide manieren van acupunctuur. Daarom denk ik dat de no-nonsense-acupunctuur, vanwege de kalmerende, pijnstillende en ontstekingsremmende werking, geïntegreerd zou moeten worden in artsenopleidingen."

"Mensen hebben vertrouwen in hun arts. Bied je deze acupunctuur aan als completering van de therapeutische mogelijkheden, dan krijgt het vanzelf de plaats die het verdient: een prima, ondersteunende mogelijkheid om bepaalde algemene klachten aan te pakken. En daar is niets geheimzinnigs aan."
www.delfzicht.nl
Debby de Haas, arts-acupuncturist en bestuurslid van de NVA: "Het is nuttig als er meer en beter onderzoek naar de werking van acupunctuur komt."
"In het Australische onderzoek van augustus dit jaar zijn meerdere therapieën, zoals kruidentherapie, handoplegging, reflexologie en acupunctuur, op één hoop gegooid. Daarnaast heeft 40 procent van de 600 vrouwen uit de onderzoeksgroep meerdere therapieën naast elkaar gebruikt, waarvan slechts 18 procent acupunctuur. Dat maakt de conclusie dat alternatieve geneeswijzen, waaronder acupunctuur, niet werkt té gemakkelijk."

"De conclusie wordt ook niet getrokken door de onderzoekers zelf, maar onterecht wel door de media. Het resultaat van een onderzoek hangt immers af van de manier waarop je een onderzoek opstelt. Men schermt maar al te vaak met het 'wetenschappelijk' bewijs over effectiviteit. Toch is in de gewone geneeskunde ook maar 20 procent van de behandelingen bewezen werkzaam. Helpt het dan wel of niet? Daarom mag je niet zomaar zeggen dat acupunctuur niet werkt. Het werkt wel en daarvoor is voor ivf wetenschappelijk bewijs, zoals de Cochrane review uit 2008. Dit is een onafhankelijke instelling, die garant staat voor een hoge analysewaarde. Zij bekijken alle onderzoeken die gedaan worden en wegen alles mee. Hun conclusie is dat de kans op een voldragen zwangerschap bij een ivf-behandeling groter is met een ondersteunende acupunctuurbehandeling. Cochrane's 'ja, het werkt' is onaantastbaar en daar kun je niet omheen."

"Er is ook bewezen dat acupunctuur op de dag van terugplaatsing een positief effect heeft en dat de kans op succes wordt vergroot van 20 naar 30 procent. Ik denk dat het nuttig is als er meer, en beter onderzoek naar de werking van acupunctuur komt. Een medewerkster van het Erasmus MC doet nu bijvoorbeeld onderzoek naar de effectiviteit van acupunctuur bij kinderen die verkeerd om in de baarmoeder liggen. Daar kun je iets mee. Uiteindelijk is hoe het werkt voor de patiënten niet eens belangrijk. Zij willen dat het lukt. Nogmaals, je kunt niet zomaar roepen dat acupunctuur niet werkt. Er zijn wereldwijd miljoenen mensen die gebruikmaken van acupunctuur en die worden er in ieder geval zeker niet slechter van." 
www.artsacupuncturist.nl

Bas van Dijk, acupuncturist: "Acupunctuur werkt, ook al is het niet altijd goed meetbaar."
"Ik heb geen antwoord op de vraag of het onderzoek van de Australische artsen wel of niet klopt. Wel denk ik dat het erg kort door de bocht is om te zeggen dat acupunctuur niet werkt. Het is pas zeker dat iets niet werkt als uit geen enkel onderzoek blijkt dat het wel werkt. En acupunctuur heeft namelijk wel degelijk bewezen werkzaamheid."

"Ik ben echter van mening dat je daar niet te zweverig over moet doen. Acupunctuur helpt om je beter te ontspannen, en daardoor voel je je lekkerder. Die effectiviteit is ondertussen voldoende bewezen. Het is dan ook belangrijk dat er bredere onderzoeken komen naar de werking en effecten van acupunctuur, maar dat daarin de onwaarneembare factoren worden meegenomen. Sommige dingen kun je immers niet wetenschappelijk onderbouwen of meten, maar het effect is er wel."

"De ontstekingsremmende en ontspannende werking van acupunctuur heeft al effect. Beter in je vel zitten is trouwens bij alle aandoeningen positief en eigenlijk is het niet zo belangrijk hoe je dat bereikt. Mooi voorbeeld is een onderzoek van een paar jaar geleden. Een groep vrouwen kreeg na de terugplaatsing bij de ivf-behandeling bezoek van een clown die hen amuseerde en aan het lachen maakte. Een andere groep werd gewoon naar huis gestuurd. Het is niet zo verwonderlijk dat er een beter resultaat was bij de groep vrouwen die na de behandeling afleiding kregen."

"Een van de redenen dat ik naast mijn vak als fysiotherapeut ook acupunctuur ging studeren, is omdat je vanwege die ontstekingsremmende werking van acupunctuur bijvoorbeeld een tenniselleboog of acute rugklachten heel goed kunt behandelen. De combinatie met fysiotherapie kan spectaculaire resultaten opleveren. Wat me irriteert is dat acupunctuur als alternatief wordt gezien, terwijl het effect van bijvoorbeeld fysiotherapie en manuele therapie ook niet altijd meetbaar is. Waar gaat het nou eigenlijk om? Het belangrijkste is toch dat mensen zich beter voelen, en dat er aandacht is voor hun klachten? Een aardige bakker bakt toch ook lekkerder brood?"

"Realiteitszin is daarbij onontbeerlijk. Soms gaan mensen naar  acupuncturisten die zeggen dat er voor elke ziekte of aandoening behandeling mogelijk is. Dat is niet zo. Maar die positieve ontspannende en ontstekingsremmende effecten zijn er altijd wel, en ook meetbaar. Daarom verwijzen gelukkig steeds meer gynaecologen vrouwen naar een acupuncturist voor een ondersteunende behandeling bij ivf."
www.acupunctuurpraktijk.nu