Waarom regelmatig meten belangrijk is
Twee op de drie Nederlanders heeft een verhoogd LDL cholesterol. Zorgelijk, want dat is een risicofactor voor het ontstaan van hart- en vaatziekten. Je kunt zelf veel doen om je cholesterol te verlagen, maar dan moet je wel weten dat dat nodig is. Hoe kom je daarachter?
Cholesterol speelt een belangrijke rol in allerlei lichaamsprocessen. Zo wordt deze vettige stof gebruikt als bouwsteen voor hormonen, is het nodig voor een goede structuur van de celwanden en ook voor de aanmaak van vitamine D. Cholesterol speelt zelfs een rol in je stoelgang, want het wordt gebruikt bij het produceren van de galzuren die nodig zijn voor een goede spijsvertering. Je lichaam maakt cholesterol aan in de lever én neemt het op uit je voeding.
Teveel 'slecht' cholesterol
We kennen twee soorten cholesterol: het LDL-cholesterol (low density lipoproteïne) en het HDL-cholesterol (high density lipoproteïne). LDL wordt ook wel het 'slechte' cholesterol genoemd, terwijl HDL ook wel het 'goede cholesterol' wordt genoemd. Te veel LDL-cholesterol in het bloed is met name slecht voor hart en bloedvaten. Het kan namelijk aan de wanden van de bloedvaten vastplakken en daar een laagje vormen: plaque. Dit maakt de bloedvaten nauwer, waardoor het bloed niet meer goed kan doorstromen. Het hart moet dan harder pompen. Een bloedvat kan na verloop van tijd zelfs helemaal afgesloten raken. Om hart en bloedvaten gezond te houden, is het belangrijk dat het cholesterol in het bloed op niveau blijft: laag in LDL en hoger in HDL. Maar hoe weet je nu wat je cholesterolwaarden zijn?
Meten is weten; maar hoe vaak moet dat?
Ook in dit geval is dat een kwestie van 'meten is weten'. Van een hoog cholesterolgehalte voel je namelijk niets. Om je cholesterolwaarden te meten een bloedtest nodig. Dit kan via de huisarts, maar er zijn ook zelftesten verkrijgbaar bij drogisterij of apotheek, waarmee je de uitslag direct ziet. Hoewel je bij de dokter iets langer op de uitslag moet wachten, is die uitslag wel betrouwbaarder. Met een zelftest meet je namelijk alleen de totale cholesterolwaarde en kun je niet zien wat je HDL- en LDL-cholesterol is.
Hoe vaak je je cholesterol moet laten meten, hangt onder andere af van hoe groot het risico op een hart- of vaatziekte is. Het cholesterolgehalte in het bloed kan per dag bovendien flink schommelen. Het wordt bijvoorbeeld beïnvloed door wat je de dag daarvoor hebt gegeten. Een heel hoge of lage waarde kan dus een eenmalige uitschieter zijn. Het is daarom beter om het cholesterol twee of drie keer te meten, met tussenpozen van minimaal een week. Het gemiddelde is dan een goede indicatie van hoe hoog het cholesterolniveau werkelijk is.
Cholesterol in cijfers
| Totaal cholesterol | |
| Lager of gelijk aan 5,0 mmol | Normaal |
| Tussen 5,0 en 6,4 mmol | Licht verhoogd |
| Tussen 6,5 en 7,9 mmol | Verhoogd |
| Hoger dan 8,0 mmol | Sterk verhoogd |
| LDL-cholesterol (slecht) | |
| Lager of gelijk aan 2,5 mmol | Normaal |
| Tussen 2,5 en 3,5 mmol | Licht verhoogd |
| Hoger dan 3,5 mmol | Verhoogd |
| HDL-cholesterol (goed) | |
| Lager of gelijk aan 0,9 mmol | Te laag |
| Tussen 0,9 en 1 mmol | Licht te laag |
| Hoger dan 1 mmol | Normaal |
Wat kun je zelf doen bij een te hoog cholesterol?
Overgewicht, een hoge bloeddruk, roken of een dieet met teveel verzadigd vet: het heeft allemaal een negatief effect op het cholesterolgehalte. Een laag cholesterol vermindert het risico op het krijgen van hart- of vaatziekten met 20 tot 25 procent. Het voorschrijven van cholesterolverlagers doen de meeste huisartsen liever niet direct. Stoppen met roken, afvallen als je overgewicht hebt en voldoende bewegen zal daarom het eerste advies van de dokter zijn. Daarnaast is je voeding erg belangrijk. Probeer zoveel mogelijk verzadigd vet en transvetten te vervangen door onverzadigd vet, gebruik weinig zout en eet gevarieerd met veel groente, fruit en voedingsvezels. Onverzadigd vet zit bijvoorbeeld in vloeibare bakproducten, olie, noten en vette vis.
Plantensterolen
Van plantensterolen is wetenschappelijk bewezen dat dagelijkse consumptie helpt het cholesterolgehalte te verlagen. Deze stof komt van nature voor in plantaardige producten zoals peulvruchten, granen en noten. Bovendien worden ze toegevoegd aan bepaalde voedingsmiddelen, zoals sommige margarines. Ook zijn er voedingssupplementen met plantensterolen te koop.
