Komen deze bijwerkingen veel voor?
Veel mensen met een hart- en vaatziekte gebruiken een bètablokker. Dit zijn medicijnen die de hartslag en bloeddruk verlagen. Sommigen krijgen bij gebruik van deze medicijnen last van bijwerkingen. Zo kun je van sommige bètablokkers last van nachtmerries en hallucinaties krijgen.
Wat zijn bètablokkers?
Er zijn verschillende soorten bètablokkers. Bètablokkers worden bijvoorbeeld gebruikt na een hartinfarct, bij een hoge bloeddruk, hartritmestoornissen of angina pectoris (ook wel hartkramp genoemd). Bètablokkers hebben een typerende benaming: ze zijn namelijk te herkennen aan het achtervoegsel ‘-lol’. Bekende voorbeelden zijn atenolol, bisoprolol, metoprolol, propranolol en timolol. Bètablokkers worden meestal als tabletten of capsules gebruikt, maar ze zitten bijvoorbeeld ook verwerkt in sommige soorten oogdruppels voor glaucoom.
Wat zijn hallucinaties en nachtmerries?
Bij hallucinaties en nachtmerries ervaar je dingen die niet echt zijn. Bij een hallucinatie ben dan wakker: je ziet, hoort, voelt of ruikt iets wat er in werkelijkheid niet is. Soms kan dit je angstig maken, maar dat is lang niet altijd het geval. Bij een nachtmerrie heb je juist een enge, heftige droom die veel emoties bij je oproept. De droom is vaak zo vervelend, dat je uiteindelijk wakker schrikt. Je voelt je dan angstig, verdrietig of wanhopig.
Komen deze bijwerkingen veel voor?
De kans op hallucinaties en nachtmerries door het gebruik van een bètablokker is klein. Bij de ene bètablokker komen deze bijwerkingen vaker voor dan bij de andere. Dit hangt af van de eigenschappen van bètablokkers. Nachtmerries en hallucinaties ontstaan vaker bij bètablokkers die de bloed-hersenbarrière kunnen passeren, omdat het medicijn eerst naar de hersenen moet om deze bijwerkingen te veroorzaken. Bètablokkers die gemakkelijk de bloed-hersenbarrière kunnen passeren, zijn propranolol, metoprolol, labetalol en bisoprolol. Bij atenolol, celiprolol en sotalol gaat dit minder gemakkelijk, waardoor de bijwerking bij deze medicijnen minder vaak voorkomt. Hallucinaties en nachtmerries komen niet alleen voor bij bètablokker tabletten en capsules, maar ook bij oogdruppels waar een bètablokker in zit.
Wanneer is de kans op deze bijwerkingen verhoogd?
Vaak ontstaan de hallucinaties en nachtmerries binnen een week na het starten met de bètablokker. Dit kan ook optreden na een dosisverhoging. Soms treden de bijwerkingen pas na langere tijd op. De kans op bijwerkingen neemt toe bij hogere doseringen. Oudere patiënten en kinderen kunnen al last krijgen bij een lage dosis. Ook is bekend dat mensen met een psychische aandoening een hoger risico hebben op het krijgen van hallucinaties en nachtmerries.
Wat moet ik doen als ik last heb van deze bijwerkingen?
Meestal verdwijnen de nachtmerries en hallucinaties na het stoppen met de bètablokker of na een dosisverlaging. Soms helpt het ook om over te stappen naar een andere bètablokker die een lagere kans op deze bijwerkingen heeft. Stop niet zomaar met het gebruik van een bètablokker. Bespreek de klachten altijd eerst met een arts of apotheker.
Dit artikel is geschreven door Bijwerkingencentrum Lareb. Dit is het Nederlandse meld- en kenniscentrum voor bijwerkingen van medicijnen, vaccins en gezondheidsproducten. Ook is Lareb het kenniscentrum voor medicijngebruik rondom de zwangerschaps- en borstvoedingsperiode: Moeders van Morgen. Om de veiligheid van medicijnen en vaccins te bewaken, verzamelt en analyseert Lareb meldingen van mogelijke bijwerkingen. Daarnaast doet Lareb vragenlijstonderzoeken en verspreidt Lareb kennis over bijwerkingen zo veel mogelijk.
