Abnormale menstruatie? Dan is er sprake van een menstruatiestoornis

Wat zijn menstruatiestoornissen?

Zodra vrouwen geslachtsrijp worden begint hun menstruatie, oftewel maandelijkse bloeding. Meestal gebeurt dit tussen het 10e en 16e levensjaar van een meisje. De laatste menstruatie van een vrouw vindt meestal plaats rond haar 51e levensjaar. Hoe de maandelijkse bloeding verloopt en ervaren wordt, verschilt sterk van vrouw tot vrouw. Er zijn veel afwijkingen mogelijk van het gemiddelde, een maandelijkse bloeding van ongeveer 60 tot 80 ml, die ongeveer een week duurt. In de volgende gevallen spreekt men van menstruatiestoornissen.

• te weinig of te kortdurend bloedverlies (medische term: hypomenorroe)
• te veel bloedverlies (medische term: hypermenorroe)
• te langdurig bloedverlies (medische term: menorragie)
• te korte cyclus, van minder dan 22 dagen (medische term: polymenorroe)
• te lange cyclus, van meer dan 35 dagen (medische term: oligomenorroe)

Het volledig uitblijven van de menstruatie gedurende 3 maanden of langer (medische term: amenorroe) is onder te verdelen in twee soorten: primaire amenorroe, waarbij er nog niet eerder een menstruatie heeft plaatsgevonden, en secundaire amenorroe, waarbij de menstruatie al wel op gang gekomen was, maar is gestopt.

Daarnaast kunnen vrouwen nog last hebben van teveel pijn tijdens de menstruatie. Dit heet dysmenorroe en is onder te verdelen in twee soorten. Bij primaire of essentiële dysmenorroe is er veel pijn, maar is hier geen aanwijsbare organische oorzaak voor te vinden. Bij secundaire dysmenorroe is er wel een oorzaak te vinden voor de pijn, meestal in een afwijking van de inwendige geslachtsorganen.

Menstruatiestoornissen zijn een veelvoorkomende klacht bij vrouwen. Zo'n 10% van vrouwen die moeder zijn en zo'n 17% van vrouwen die (nog) niet bevallen zijn hebben last van chronische menstruatieklachten. Of deze te verhelpen zijn, hangt sterk af van het type menstruatiestoornis en de oorzaak ervan, als deze al gevonden kan worden.

Oorzaken van menstruatiestoornissen

Er zijn veel verschillende soorten menstruatiestoornissen, die ook veel verschillende oorzaken kunnen hebben. Enkele hiervan zijn:

• afwijkingen in de (inwendige) geslachtsorganen
• stoornissen in de geslachtshormoonhuishouding
• psychische stoornissen of stress
• bepaalde medicijnen
• eetstoornissen
• onvruchtbaarheid
• endometriose
• bloedstollingsaandoeningen
• ijzergebrek
• het dragen van een spiraaltje
• bekkenontsteking
• eileiderontsteking
• vleesboom
• verstoorde zwangerschap
• een tumor, poliepen of andere gezwellen
• chemotherapie

Symptomen van menstruatiestoornissen

Menstruatiestoornissen kunnen gepaard gaan met verschillende symptomen, afhankelijk van het type waarmee je te maken hebt. Enkele veelvoorkomende symptomen zijn:

• het uitblijven van je eerste menstruatie na je 16e
• te vroeg uitblijven van je menstruatie, terwijl je nog geen 51 bent
• te weinig bloedverlies, of te kortdurend
• teveel bloedverlies, of te langdurig
• te korte cyclus (minder dan 22 dagen)
• te lange cyclus (meer dan 35 dagen)
• uitzonderlijk veel pijn tijdens je menstruatie

Hoe wordt de diagnose menstruatiestoornissen gesteld?

Als je bij de huisarts komt vanwege klachten die kunnen duiden op een menstruatiestoornis, zal deze eerst met je in gesprek gaan. Hierbij komen onder andere de volgende onderwerpen aan bod:

• je menstruatiepatroon (als hiervan sprake is)
• anticonceptie en de mogelijkheid van zwangerschap
• eventuele eerdere zwangerschappen
• geneesmiddelen die je gebruikt
• eventuele operaties aan je baarmoeder(hals) of je chemotherapie hebt (gehad)
• stressvolle gebeurtenissen in je leven
• je voedingspatroon, gewicht en eventuele plotselinge veranderingen hierin
• je sportactiviteiten
• de ontwikkeling van je lichaam samenhangend met vrouwelijke hormonen
• de ernst, duur en ervaring van je klachten

Daarnaast kan de huisarts een lichamelijk onderzoek doen en eventueel kijken naar je lengte en gewicht en eventuele afwijkingen aan je uitwendige geslachtsorganen. Een inwendig vaginaal onderzoek is meestal niet nodig. Als er twijfel is of de oorzaak ligt bij een zwangerschap, kan er een zwangerschapstest gedaan worden.

Eventueel kan er bloedonderzoek worden gedaan om bepaalde waarden in je bloed te meten. Er is ook een mogelijkheid dat je wordt doorgestuurd naar een gynaecoloog.

Risicofactoren / -groepen

Enkele risicofactoren voor menstruatiestoornissen zijn:

• eetstoornissen, plotselinge veranderingen in het lichaamsgewicht, te laag lichaamsgewicht
• zeer intensief sporten
• een spiraaltje dragen
• extreme stress of psychische stoornissen
• (verstoorde) zwangerschap
• ijzergebrek
• bepaalde medicijnen

Tot de risicogroepen voor menstruatiestoornissen behoren onder andere vrouwen met afwijkingen in de (inwendige) geslachtsorganen of geslachtshormoonhuishouding, vrouwen die onvruchtbaar zijn of last hebben van endometriose, bloedstollingsaandoeningen, ontstekingen in het kleine bekken of de eileiders, vrouwen met een vleesboom, tumoren, poliepen of andere gezwellen aan de inwendige geslachtsorganen, vrouwen die chemotherapie hebben ondergaan.

Behandeling van menstruatiestoornissen

Het is niet altijd mogelijk om de oorzaak van een menstruatiestoornis te achterhalen. Daardoor is het soms ook lastig te bepalen hoe de behandeling eruit moet zien. Is de oorzaak wel bekend, dan verschilt de behandeling afhankelijk van de oorzaak.

Ligt de oorzaak in je eet- of leefgewoonten, in medicijngebruik, anticonceptie of ijzergebrek, dan kun je onder begeleiding van je huisarts misschien veranderingen hierin aanbrengen om het probleem op te lossen.

Heb je te maken met extreme stress, een psychische stoornis of en eetstoornis, dan kun je baat hebben bij psychische hulp.

Is er sprake van hormonale of lichamelijke afwijkingen, dan heb je vaak een doorverwijzing nodig naar een specialist, zoals een gynaecoloog, die kan kijken waar het probleem ontstaat en welke behandeling mogelijk en/of nodig is. In sommige gevallen, zoals bij het uitblijven van je menstruatie, kun je soms niets anders doen dan aanvankelijk afwachten.

Is veel pijn bij je menstruatie het probleem, dan kun je eventueel pijnstillers gebruiken om de klachten te verminderen. Paracetamol heeft de minste bijwerkingen. Andere pijnstillers, zoals NSAIDs, kunnen effectiever zijn, maar hebben ook meer bijwerkingen en kun je meestal niet voor langere tijd gebruiken. Overleg met je huisarts over de beste vorm van pijnbestrijding.

Prognose

Menstruatiestoornissen komen aardig veel voor in ons land. Ze kunnen veel verschillende vormen aannemen en allerlei oorzaken hebben, van vrij onschuldige tot ernstige. De prognose hangt sterk af van de oorzaak van de menstruatieproblemen. In het beste geval gaan ze vanzelf over of zijn ze te verhelpen door je levensstijl aan te passen of psychische hulp te zoeken. Soms heb je medische hulp nodig, in de vorm van geneesmiddelen of een medische ingreep.