Vaginale droogte? Misschien is het de overgang

Tijdens de vruchtbare jaren houden oestrogenen het vaginale slijmvlies soepel, dik en goed doorbloed. Dit vrouwelijke hormoon zorgt ervoor dat je vagina gemakkelijk vochtig wordt en dat je vagina gezond en veerkrachtig blijft.

Hoe zit het met die hormonen?

In de perimenopauze,  de overgangsperiode vóór de menopauze,  beginnen de oestrogeenspiegels langzaam te dalen en vooral te schommelen. Daardoor wordt het slijmvlies minder vochtig en kan het droger aanvoelen, zelfs als je menstruaties nog regelmatig zijn.  Dat geldt niet alleen voor de slijmvliezen van je vagina, ook je mond en ogen zijn vaak droger. Na de menopauze (wanneer 12 maanden geen menstruatie heeft plaatsgevonden) daalt het oestrogeen blijvend tot een veel lager niveau. Het vaginale slijmvlies wordt dunner, kwetsbaarder en maakt minder natuurlijk vocht aan. Dit heet genitourinary syndrome of menopause (GSM), oftewel: het urogenitale overgangssyndroom. Andere symptomen zijn irritatie, pijn tijdens seks en problemen met plassen zoals urineverlies en een verhoogde gevoeligheid voor urineweginfecties. Zo'n 40 tot 60 procent van de vrouwen in de overgang te maken met vaginale droogheid.

Hoe weet je of droogheid door de overgang komt?

Vaginale droogheid staat vaak niet op zichzelf. Veel vrouwen herkennen het aan de combinatie met andere typische overgangssymptomen, zoals:

• opvliegers of nachtzweten
• slechter slapen
• stemmingswisselingen
• veranderde menstruaties
• minder zin in seks
• pijn of een trekkend gevoel tijdens het vrijen
• vaker blaasontstekingen

Als je tussen de 40 en 60 bent en vaginale droogheid ervaart in combinatie met enkele van deze klachten, is de kans groot dat oestrogeendaling een rol speelt.

Andere mogelijke oorzaken van vaginale droogheid

Hoewel de overgang de meest voorkomende oorzaak is, kan vaginale droogte ook ontstaan door andere factoren. Denk aan stress, borstvoeding, bepaalde medicijnen (zoals antidepressiva of antihistaminica), schildklierproblemen, diabetes, of auto-immuunziekten zoals het syndroom van Sjögren, waarbij de slijmvliezen in het hele lichaam droger worden. Ook intensief sporten, roken, alcoholgebruik en agressieve zepen of intiemproducten kunnen de vaginale huid irriteren en uitdrogen. Merk je droogheid terwijl je nog jong bent, of past het niet bij je overige klachten? Dan kan het zinvol zijn om breder te kijken dan alleen de overgang.

Wat kun je zélf al doen om klachten te verlichten?

Veel vrouwen ervaren al verbetering door eenvoudige maatregelen. Een goed glijmiddel kan wrijving en pijn tijdens het vrijen direct verminderen. Daarnaast bestaan er vaginale moisturizers, hydraterende gels die je één of meerdere keren per week gebruikt om het slijmvlies langdurig soepel te houden. Let ook op triggers: vermijd geparfumeerde zeep, intiemsprays, agressieve wasmiddelen en strakke synthetische kleding. Meer tijd nemen voor het voorspel, stress verminderen en voldoende lichaamsbeweging kunnen ook helpen, omdat doorbloeding en hormoonschommelingen hierdoor gunstig kunnen mee veranderen. 

Wanneer moet je naar de huisarts?

Hoewel vaginale droogheid heel normaal is in de overgang, betekent dat niet dat je ermee moet blijven rondlopen. Maak een afspraak met je huisarts of gynaecoloog als:

• je pijn bij het vrijen hebt
• glijmiddel of hydraterende gels onvoldoende helpen
• de klachten steeds erger worden
• je vaak last hebt van jeuk, branderigheid of infecties
• je twijfelt of het wel door de overgang komt

• je door eerdere borstkankerbehandeling of hormonale therapie beperkt bent in je opties