Migraine, een nare hersenaandoening

Wat is migraine?

Migraine is een hersenziekte die in ons land veel voorkomt. Meer dan 2,5 miljoen Nederlanders hebben er last van. Het belangrijkste kenmerk van deze hersenaandoening is hoofdpijn. Deze komt in aanvallen, die tussen de 4 uur en wel 3 dagen kunnen duren. Naast ernstige hoofdpijn hebben veel migrainepatiënten vaak last van misselijkheid en braken. Ook uitvalsverschijnselen, zoals problemen met het zicht, komen regelmatig voor. Er wordt dan gesproken van migraine met aura. De duur en ernst van een aanval verschilt sterk per patiënt. Er is zelfs migraine mogelijk zonder hoofdpijn. Ook hebben sommige mensen meerdere aanvallen per maand, terwijl dit bij anderen misschien maar enkele keren in hun leven voorkomt.

Migraine heeft vaak een grote impact op je leven. Niet voor niets staat deze ziekte op de zevende plek op de lijst van meest invaliderende aandoeningen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Aanvallen zijn meestal moeilijk te voorspellen en kunnen een patiënt gedurende enkele uren of dagen helemaal uitschakelen. Vaak kunnen migrainepatiënten tijdens een aanval niet veel anders dan in bed liggen in een rustige en donkere kamer, omdat ze overgevoelig zijn voor geluid en licht. De ziekte heeft vaak een negatieve invloed op iemands sociale leven, werk en sportactiviteiten.

Vrouwen hebben vaker last van migraine dan mannen. 33 procent van de Nederlandse vrouwen krijgt ooit in haar leven een migraineaanval, tegen 13 procent van de mannen. Bij een kwart van de vrouwen en 7,5 procent van de mannen komt een migraineaanval minimaal een keer per jaar voor. Het grootste deel van deze groep is tussen de 15 en 55 jaar oud.

Migraine kan veroorzaakt worden door verschillende factoren en ook verschillende vormen aannemen. Vrouwen krijgen vaak rond hun menstruatie een aanval. Als de aanvallen altijd plaatsvinden in relatie tot de menstruatiecyclus, spreekt men wel van menstruele of hormonale migraine.

Oorzaken van migraine

Hoewel migraine veel voorkomt, is er nog weinig bekend over de precieze oorzaken ervan. Men weet dat het gaat om een hersenziekte waarbij de hersenstam ontregeld is. De oorzaak van de ontregeling is echter niet precies bekend.

Mensen met migraine reageren overgevoelig op bepaalde prikkels. Dit kan erfelijk bepaald zijn, maar ook door tijdelijke omstandigheden veroorzaakt worden, zoals veranderingen in de hormoonhuishouding, ongesteldheid, uitputting of veranderingen in de atmosfeer; bijvoorbeeld bij onweer of sneeuwval. Door de overgevoeligheid voor prikkels raakt de hersenstam van migrainepatiënten sneller ontregeld, waardoor ze een aanval kunnen krijgen.

De hoofdpijn die ermee gepaard gaat, wordt veroorzaakt door het geprikkeld raken van de bloedvaten en zenuwen in de hersenvliezen, direct onder de schedel. Als mensen ook last hebben van auraverschijnselen, komt dit door een golf van verhoogde hersenactiviteit, gevolgd door een zeer sterke afname van deze activiteit.

Symptomen migraine

Een migraineaanval is duidelijk anders dan andere vormen van hoofdpijn. Migraine heeft over het algemeen heel herkenbare symptomen. Ten eerste gaat het hier om hoofdpijnaanvallen, die enkele uren tot dagen duren als ze niet behandeld worden. Deze aanvallen verlopen doorgaans in vier verschillende fasen:

1. Waarschuwingsfase: patiënten kunnen een aanval soms voelen aankomen door overgevoeligheid voor prikkels, zoals licht, geluid en geuren; slaapstoornissen of veel gapen; trek in bepaalde voedingsmiddelen, zoals chips en chocolade, en stemmingsveranderingen.
2. Aurafase: deze komt niet bij alle migrainepatiënten voor. Deze fase duurt tussen de 5 en 60 minuten en herken je aan uitval van (delen van) je gezichtsveld, flitsen, sterretjes of vlekken zien of een doof gevoel hebben in je gezicht, arm of been. Je kunt ook moeite hebben met spreken of luisteren.
3. Hoofdpijnfase: deze fase kan tussen de 4 en 72 uur duren, als deze niet wordt behandeld. Je hebt last van hevige hoofdpijn, die meestal kloppend of bonzend aanvoelt en toeneemt bij inspanning. Vaak ben je overgevoelig voor licht en geluid en ben je misselijk. Soms moet je zelfs overgeven. Ook koorts, rillingen of transpiratie en een versnelde hartslag kunnen hierbij voorkomen.
4. Herstelfase: als je migraineaanval niet behandeld is, is het mogelijk dat je je hierna nog enkele dagen vermoeid, prikkelbaar en leeg voelt. Ook concentratieproblemen komen regelmatig voor.

Hoe wordt de diagnose migraine gesteld?

Ongeveer een derde van de mensen die wel eens migraineaanval heeft, gaat hiervoor niet naar de huisarts. Vaak wordt gedacht dat er toch niets aan te doen is, maar dat is onterecht. Heb je regelmatig zware hoofdpijnaanvallen en vermoed je dat het misschien om deze aandoening gaat, maak dan zeker een afspraak met je huisarts. Deze zal je allerlei vragen stellen over de kenmerken en hevigheid van je hoofdpijn en de bijverschijnselen die je ervaart. Ook zal hij of zij proberen te achterhalen welke factoren bij jou aanvallen veroorzaken, zoals erfelijke aanleg, hormonale schommelingen of extreme vermoeidheid. Je kunt ook zelf een hoofdpijndagboek bijhouden om hier meer inzicht in te krijgen. Zo kun je betere informatie geven over je klachten en bovendien zelf bijdragen aan het voorkomen van migraineaanvallen.

Risicofactoren/-groepen

Voor migraine bestaan verschillende risicogroepen. Zo komt deze ziekte vaker voor bij mensen:

• Bij wie de aandoening in de familie voorkomt. 9 van de 10 migrainepatiënten heeft familieleden die er ook last van hebben. Heeft een van je ouders migraine, dan heb je zelf ook een grotere kans om een migraineaanval te krijgen.
• Rond de 40 jaar oud. In deze leeftijd hebben de meeste mensen voor het eerst een migraineaanval, maar eerder of later kan ook.
• Van het vrouwelijke geslacht. De ziekte komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, vooral omdat hormonen bij hen vaak een rol spelen. Veel vrouwelijke migrainepatiënten krijgen een aanval vlak voor, of aan het begin van, hun menstruatie. Ook hormonale schommelingen door zwangerschap of de overgang kunnen de kans op aanvallen vergroten.

Behandeling van migraine

Migraine is wel degelijk te behandelen, meestal met speciale medicatie. Bij sommige mensen zijn gewone pijnstillers zoals paracetamol, aspirine of ibuprofen voldoende, maar vaak is er speciale anti-migrainemedicatie nodig. Deze bestaat uit zogenaamde triptanen en moet meteen worden ingenomen bij het begin van een aanval. Deze medicatie werkt doorgaans snel en effectief en gaat doorgaans niet gepaard met ernstige bijwerkingen. Heb je heel vaak last van migraineaanvallen, dan kun je ook in aanmerking komen voor preventieve medicatie, die aanvallen helpt voorkomen. De duur en hevigheid van een aanval wordt er vaak ook door beperkt. Mocht medicatie onvoldoende effect hebben, dan kan je huisarts je eventueel doorverwijzen naar een neuroloog die gespecialiseerd is in hoofdpijn, of naar een hoofdpijncentrum.

Prognose

Als je migraineaanvallen vaak voorkomen en niet worden behandeld, kunnen deze je leven behoorlijk ontregelen. Maak daarom een afspraak met de huisarts, zodat je anti-migrainemedicatie voorgeschreven kunt krijgen die je situatie kunnen verbeteren. Zelf een hoofdpijndagboek bijhouden kan helpen om factoren die een aanval veroorzaken te vermijden. Zorg ook dat je omgeving, zoals familie, vrienden, collega's en je werkgever, weet dat je last hebt van migraine, zodat ze weten dat er meer aan de hand is dan een gewone hoofdpijn. Dan is er meestal goed te leven met migraine.